οι μισθοδοτουμενοι των διακινητων

Μην τρελαθουμε κιολας! Ας αφησει το παπαδαριο και οι μισθοδοτουμενοι του στην ησυχια της την Ορθοδοξια! Εκεινη και οι αγαθοι ποιμενες της ουτε ειχαν, ουτε εχουυν καμμια σχεση με κυπριακες offshore εταιρειες και διακινηση ρωσικης καταγωγης μαυρου χρηματος. Εχουν γνωσιν οι φυλακες!

Ο ψηφιακός ταξιτζής

Ο κ. Νίκος Δρανδάκης μαζί με άλλους 2 συνεργάτες του καθιέρωσαν πέρα από μια εφαρμογή –ψαχτήρι για ταξί στους δρόμους της Αθήνας μια νέα σχέση ανάμεσα στους επαγγελματίες και τους πελάτες.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ O κ. Νίκος Δρανδάκης ούτε «πιτσιρικάς» είναι, ούτε άγνωστος στην μικρή αλλά δυναμική σκηνή της ψηφιακής επιχειρηματικότητας. Παρ΄όλα αυτά κατάφερε να εκπλήξει (και πάλι) ευχάριστα όταν πέτυχε μέσα σε λίγους μήνες να καθιερώσει στην καθημερινή πρακτική αλλά και στη συνείδηση των Αθηναίων που χρησιμοποιούν τακτικά ταξί μια έξυπνη και εύχρηστη εφαρμογή. Η εφαρμογή ονομάζεται Taxibeat και από το περασμένο καλοκαίρι «παίζει» στα κινητά τελευταίας τεχνολογίας –είτε πρόκειται για iPhone, είτε για Android. Ο κ. Δρανδάκης – από τους άτυπους ηγέτες της εγχώριας blogσφαίρας στις αρχές της περασμένης δεκαετίας και επισκέπτης καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο όπου διδάσκει social media επικοινωνία στο Εργαστήρι Διαφήμισης και Επικοινωνίας- είναι και ο ίδιος ένας τακτικός, μάλλον καθημερινός, χρήστης των υπηρεσιών ταξί. Όπως λέει και ο ίδιος «η ιδέα για το Taxibeat ήρθε μέσα από το δικό μου ψάξιμο». Πως έγινε αυτό; Μάλλον, σχετικά απλά: Χρησιμοποιώντας ο ίδιος ταξί έψαχνε μέσα από εφαρμογές χαρτών στο κινητό του το σημείο προορισμού του και θέλησε να συνδέσει και να συνδυάσει τον προορισμό με το μέσο. Από την ιδέα φτάσαμε γρήγορα στην εφαρμογή. Όλα έγιναν μέσα στο 2011. Η ομάδα από τους 3 αρχικούς συνεργάτες – o κ. Δρανδάκης μαζί με τον παλαιό του φίλο και συνεργάτη, τον κ. Κωστή Σακκά και τον κ. Νίκο Δαμηλάκη που κατέφθασε εξ αρχής για βοήθεια- έφτασε αισίως τους 10, ένας αριθμός γύρω στους 25.000 Αθηναίους έχουν κατεβάσει την εφαρμογή και είναι σε θέση να την χρησιμοποιήσουν και πολύ σύντομα – μέσα στους επόμενους λίγους μήνες- ο στόλος του Taxibeat θα είναι ο μεγαλύτερος στην πόλη συγκριτικά με τις κοινοπραξίες των ραδιοταξί. Ηδη, 650 επαγγελματίες είναι καθημερινά συνδεδεμένοι και εξυπηρετούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα μέλη μιας ιδιότυπης αλλά πολύ πιστής και δυναμικής νέας κοινότητας. Κι αυτό για οι πελάτες –μερικές χιλιάδες κάθε μέρα- μπορούν με άκρατη ελευθερία αξιολογούν, να αποτιμούν και να βαθμολογούν τις υπηρεσίες και τα πρόσωπα. Αλλά, τι είναι και τι προσφέρει το Taxibeat; Η απάντηση δίνεται από τον κ. Δρανδάκη: «Είναι μια υπηρεσία για smartphones που έχει στόχο να αλλάξει τον τρόπο που μετακινούμαστε με ταξί στην πόλη. Η βασική του ιδέα είναι ότι ο κάτοχος ενός smartphone μπορεί με την εφαρμογή Taxibeat να εντοπίσει όλα τα κοντινά διαθέσιμα ταξί στο χάρτη, να καλέσει αυτό που επιλέγει, να το δει να πλησιάζει στο χάρτη, και μετά το τέλος της διαδρομής, να βαθμολογήσει τον οδηγό». Πόσοι όμως κάνουν χρήση αυτού του εξαιρετικά δελεαστικού δικαιώματος. Ο κ. Δρανδάκης εκτιμά ότι ένα ποσοστό 2/3 επι του συνόλου κάνει χρήση αυτού του δικαιώματος και γενικά, διατηρεί μια ζεστή και ενεργή σχέση με τα δρώμενα του Taxibeat το οποίο μετεξελίσσεται συν τω χρόνω σε μια ξεχωριστή και ιδιαίτερη αθηναϊκή εμπειρία που ξεπερνά το επίπεδο μιας παραδοσιακής σχέση συναλλαγής. Στο σημείο αυτό ο ίδιος κάνει μια χρήσιμη επισήμανση: Τα έσοδα της υπηρεσίας προέρχονται από τους επαγγελματίες ταξιτζήδες που έχουν αποδεχθεί την συμμετοχή τους και την λειτουργία τους στο πλαίσιο του Taxibeat. Με άλλα λόγια, έχουν αποδεχθεί και το δικαίωμα των πελατών τους να τους κρίνουν και να τους βαθμολογούν αλλά και την λειτουργία των ίδιων σε ένα πλαίσιο κανόνων που ευνοεί και να ενθαρρύνει τον ανταγωνισμό στην βάση ποιοτικών κριτηρίων! Η αρχική χρηματοδότηση ήρθε από το OpenFund –ένα χρήσιμο εργαλείο για την αρχική χρηματοδότηση καινοτομικών ιδεών από startup εταιρείες- που έχει ως βασικό υποστηρικτή και κύριο επενδυτή την Τράπεζα Πειραιώς. Η αρχική χρηματοδότηση του Taxibeat έφτασε το ποσό των 250χιλιάδων ευρώ και οι νέοι κύκλοι της χρηματοδότησης ανοίγουν τώρα ξανά δίνοντας στην ομάδα την δυνατότητα να σχεδιάζει την επέκταση των δραστηριοτήτων της. «Το Taxibeat μπορεί να ξεκίνησε στην Αθήνα», λέει ο κ. Δρανδάκης, «αλλά ήδη σκέφτεται να μεταφερθεί και σε άλλες πόλεις –σημανικές πόλεις- του εξωτερικού. Οι πρώτες ανακοινώσεις για την επέκταση μας θα γίνουν μέσα στους πρώτους μήνες του 2012». Το γεγονός –το θετικό γενονός- ότι η ιδέα του κ. Δρανδάκη βρήκε διέξοδο σε πηγή χρηματοδότησης πέραν όλων των άλλων πρέπει και να σχετίζεται με τον «πρότερο βίο» του στην αγορά. Ο ίδιος διαθέτει σημαντική προϊστορία ως προγραμματιστής εφαρμογών web. Στα τέλη της δεκαετίας του '90 δημιούργησε την πρώτη του Internet Startup με όνομα Suppline εστιασμένη στο χώρο των B2B συναλλαγών. Στην πορεία εργάστηκε σε εταιρείες ηλεκτρονιού επιχειρείν σε θέσεις marketing και business development. Ξεκίνησε το blogging το 2004 και στα τέλη του 2006 δημιούργησε με τους συνεργάτες του το sync.gr, τον μεγαλύτερο μέχρι σήμερα aggregator των Ελληνικών blogs και podcasts με περισσότερα από 50.000 blogs καταγεγραμμένα και 30.000 ενεργά μέλη. Σήμερα, ασχολείται αποκλειστικά με το Taxibeat και είναι περήφανος για την γρήγορη επιτυχία του. ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Το Taxibeat με δύο λόγια ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Η εφαρμογή λειτουργεί στα κινητά τηλέφωνα τύπου iPhone και Android και είναι εξαιρετικά απλή για όποιον χρησιμοποιεί τέτοιες συσκευές. Όταν την ανοίγει κάποιος εντοπίζει τη θέση του και του εμφανίζει όλους τους διαθέσιμους οδηγούς του στόλου μας που βρίσκονται σε ακτίνα περίπου 2 χιλιομέτρων από το σημείο του. Ο πελάτης μπορεί να δει αρκετές πληροφορίες για κάθε οδηγό (όνομα, φωτογραφία, μοντέλο αυτοκινήτου, απόσταση), και κυρίως τη βαθμολογία που του έχουν βάλει οι προηγούμενοι πελάτες. Με τα στοιχεία αυτά αποφασίζει ο ίδιος ποιόν οδηγό θα καλέσει με ένα άγγιγμα επάνω του. Δεν πρόκειται για τηλεφωνική κλήση, όλα γίνονται επάνω στην οθόνη του κινητού. Το σημαντικότερο είναι ότι η υπηρεσία είναι απολύτως δωρεάν για τους πελάτες των ταξί, οι οποίοι δεν πληρώνουν απολύτως τίποτα εκτός από ό,τι γράψει το ταξίμετρο κατά τη διαδρομή. Η αξιολόγηση είναι αμφίδρομη: και οι οδηγοί έχουν τη δυνατότητα να αξιολογήσουν τον πελάτη, και η αξιολόγηση αυτή είναι διαθέσιμη στους επόμενους οδηγούς που θα λάβουν κλήση από τον πελάτη. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο οι αγορές γίνονται καλύτερες. Η μετάδοση της εμπειρίας που έχει κάποιος από μία συναλλαγή σε άλλους, κάνει μια αγορά πιο αποτελεσματική. Οι καλύτεροι επαγγελματίες παίρνουν το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς, οι πελάτες είναι περισσότερο ευχαριστημένοι, και ο κλάδος μπαίνει σε φάση ανάπτυξης καθώς ενισχύεται το αίσθημα της εμπιστοσύνης - απαραίτητο συστατικό για την ανάπτυξη μιας αγοράς ή μιας επιχείρησης.

Τα ψηφιακά «δώρα» των έξυπνων κινητών.

Μια ομάδα 6 νέων Ελλήνων που αναστάτωσε με τις ιδέες της την Silicon Valley αλλά προτιμά να ζει και να δουλεύει στο Γκάζι. _______________________________________________________________________________________________________ Δεν είναι λίγοι οι φίλοι και οι γνωστοί του «μικρού» Γιώργου Σπανουδάκη – τον περασμένο Σεπτέμβριο έκλεισε τα 27- που του αποδίδουν τον χαρακτηρισμό “serial entrepreneur”- «κατά συρροήν επιχειρηματίας», στα ελληνικά για να μην πάει το μυαλό σας στο πονηρό… O ίδιος μάλλον τον αποδέχεται κρυφογελώντας ικανοποιημένος. Άλλωστε, ο χαρακτηρισμός του «κατά συρροή επιχειρήματία» φιγουράρει ως σχόλιο κάτω από φωτογραφία του στο facebook –ένα από τα «δεύτερα σπίτια» του Γιώργου και της παρέας του που έχουν βαλθεί εδώ και λίγα χρόνια να συνδέσουν δημιουργικά και αποδοτικά (για εκείνους και τις τσέπες των επενδυτών τους) τις νέες μορφές ψηφιακής επικοινωνίας και ψυχαγωγίας με την επιχειρηματικότητα που δεν γνωρίζει, ούτε και αποδέχεται σύνορα και πατρίδες. Η τελευταία επισήμανση δεν αφορά και ούτε έχει να κάνει με ιδεολογικές τοποθετήσεις αλλά με τις νέες πραγματικότητες των καιρών μας. Ο κ. Γιώργος Σπανουδάκης – με σπουδές στην Επιστήμη των Υπολογιστών από το Πανεπιστήμιο Κρήτης- είναι επικεφαλής, με την ιδιότητα του προέδρου, μιας νεοσύστατης εταιρείας της gipht.me που έχει την έδρα της στο Sunnyvale της Καλιφόρνια στην ανατολική ακτή των ΗΠΑ αλλά την «δημιουργική της φωλιά» στο «φτωχικό» πολυπολιτισμικό Γκάζι – δίπλα στις γραμμές του τραίνου. Επιπλέον, μιας εταιρείας που ιδρύθηκε μόλις το 2011 από 6 Ελληνες –φίλοι και συνεργάτες οι περισσότεροι από τα παλιά- που βρήκαν χρηματοδότηση ή αν προτιμάτε, ένα αρχικό κεφάλαιο για να ζεστάνουν τις μηχανές τους- από την διεθνή αγορά. Το αρχικό κεφάλαιο που παρά τις προσπάθειες τους δεν βρέθηκε στην ελληνική αγορά και η παρέα αναγκάσθηκε να «μεταναστεύσει» στην εύφορη κοιλάδα της Καλιφόρνια προκειμένου να διεκδικήσει εκείνο που θεωρούσε ότι της ανήκε από μια πελώρια πίττα κεφαλαίων που κατευθύνονται σε νεοσύστατες εταιρείες με δυναμικούς νεαρούς δημιουργούς από όλο τον κόσμο. Πιο συγκεκριμένα, η εταιρεία και η βασική της εφαρμογή κατάφερε να βρεί τα πρώτα 350 χιλιάδες δολάρια από τρεις πηγές: α)Έναν Αμερικανό επενδυτή που έχει την έδρα του στην Silicon Valley, β)την i-Free, έναν ρώσικο όμιλο ο οποίος είναι ηγέτης στον χώρο των mobile devices στην αγορά της χώρα του και γ) την Cherubic, το επενδυτικό όχημα ενός Αμερικανο-Ταϊβανέζου super-Angel επενδυτή ο οποίος έχει μεγάλη εμπειρία σε επιτυχημένες εταιρείες mobile στην Κίνα. Στο σημείο αυτό, μια μικρή παρένθεση: Για την ιστορία του πράγματος, Angel και super-Angel ονομάζονται εκείνοι οι επενδυτές, είτε είναι ιδιώτες, είτε θεσμικοί επενδυτές που εξειδικεύονται στις αρχικές χρηματοδοτήσεις start up εταιρειών. Με άλλα λόγια, είναι οι επενδυτές που προπορεύονται τρόπον τινά των ventures capital. Όπως λέει ο κ. Σπανουδάκης, «η εταιρεία είναι σπασμένη στα δύο. Η βιτρίνα του business βρίσκεται στην καλιφορνέζικη Sunnyvale και η παραγωγή στο Γκάζι». Αλλά, δεν είναι μόνο αυτό. Ο πρόεδρος της νεοσύστατης εταιρείας με τις αμερικανικές προδιαγραφές και τις διεθνείς αναφορές όπως διαβάζουμε σε μια δημοσίευση στο facebook «έχει δημιουργήσει ορισμένες από τις πιο εθιστικές social εφαρμογές απολαμβάνοντας παγκόσμια επιτυχία και αναγνώριση. Ο συνολικός αριθμός των χρηστών που έχουν εγκαταστήσει παιχνίδια πάνω στα οποία έχει εργαστεί φθάνει τα 30 εκατομμύρια!». Επαναλαμβάνω απλώς το νούμερο: 30 εκατομμύρια χρήστες – χρήστες στη μικρή Ελλάδα αλλά και σε όλο τον κόσμο. Εκατομμύρια χρήστες παιχνιδιών σήμερα, εκατομμύρια καταναλωτές προϊόντων και υπηρεσιών αύριο. Αυτή είναι και η θεμελιωμένη προσδοκία των επενδυτών αλλά και η πραγματική προστιθέμενη αξία της εταιρείας της «παρέας του Γιώργου». Ο ίδιος δεν αποδέχεται ότι είναι κάτι παραπάνω από τους άλλους φίλους, συνεργάτες και συνεταίρους αλλά «ένας από την ομάδα». Εκτός από τον κ. Γιώργο Σπανουδάκη στην ομάδα των συνιδρυτών συμμετέχουν οι : Eric Parks, Τάσος Νούσης, Δήμητρης Χασαπάκης, Παναγιώτης Χατζηδάκης και Απόστολος Χρονάκης.-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Η ιδέα και η εφαρμογή ______________________________________________________________________________________________________Αντικείμενο της εταιρείας είναι η δημιουργία μιας καινοτόμας πλατφόρμας επικοινωνίας μέσω επαυξημένων (enhanced) μηνυμάτων και διαδραστικών εμπειριών από smartphone σε smartphone, καθώς και του διαδραστικού αυτού περιεχομένου. Μέσω του gipht.me οι χρήστες ανταλλάσσουν έξυπνο, έτοιμο περιεχόμενο το οποίο επιλέγουν από μία τεράστια βιβλιοθήκη και το οποίο μπορούν να προσωποποιήσουν. Τα προσχεδιασμένα αυτά μηνύματα -giphts- εκμεταλλεύονται στο μέγιστο βαθμό όλες τις διαδραστικές δυνατότητες που προσφέρουν τα σύγχρονα smartphones. Το gipht.me προσφέρει μια πληθώρα εμπειριών στους χρήστες: διαδραστικές κάρτες, μηνύματα με εποχικό περιεχόμενο (Χριστούγεννα, Πάσχα, Αγίου Βαλεντίνου), ενθύμια στιγμών, κουπόνια, προσφορές, geo-located δώρα, virtual αντικείμενα, αντικείμενα επαυξημένης πραγματικότητας (augmented reality giphts) και άλλα. Τα περισσότερα δώρα μπορούν να προσωποποιηθούν από τους χρήστες. Για παράδειγμα, ένας χρήστης στέλνει ένα δώρο με μία τούρτα γενεθλίων σε κάποιο φίλο του. Το gipht αυτό είναι διαδραστικό καθώς ο παραλήπτης μπορεί να φυσήξει μέσα από το μικρόφωνο και να σβήσει τα κεριά της τούρτας. Ο αποστολέας, εκτός από το μήνυμά του - που πάντα υπάρχει ως συνοδευτική κάρτα- μετά το gipht μπορεί να προσωποποιήσει το δώρο επιλέγοντας πόσα κεριά θα μπουν καθώς και το όνομά του παραλήπτη επάνω στην τούρτα. ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Τα επόμενα βήματα ______________________________________________________________________________________________________

Το gipht.me λανσάρει μέσα στις επόμενες ημέρες σε iPhone και λίγες εβδομάδες αργότερα και σε Android συσκευές. Η εμπειρία είναι cross platform, δηλαδή κάποιος χρήστης ο οποίος έχει μία Android συσκευή θα μπορέσει να στείλει και σε κάποιον που έχει iPhone. Μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2012 θα υπάρξουν εκδόσεις του gipht.me για Windows Mobile και Bada. Επιπλέον θα δοθεί API -εργαλεία- ώστε να μπορούν τρίτοι να κατασκευάζουν giphts για την πλατφόρμα.

Ενας ψηφιακός περιηγητής που ονομάζεται Historious.

Το φιλόδοξο εγχείρημα μιας παρέας 4 φίλων που σκοπεύουν να ανατρέψουν τα δεδομένα στην αγορά του θεματικού ιστορικού-πολιτιστικού τουρισμού. ______________________________________________________________________________________________________

Ο κ. Θάνος Μακρής είναι μόλις 27 ετών και έχει προλάβει όχι μόνο να ολοκληρώσει ένα δύσκολο και απαιτητικό κύκλο σπουδών – με μεταπτυχιακό στο Βασιλικό Ινστιτούτο της Τεχνολογίας (ΚΤΗ) στην σουηδική πρωτεύουσα- , να έχει αποκτήσει πολλαπλές επαγγελματικές εμπειρίες –κατά κύριο λόγο στο εξωτερικό- αλλά και να βρίσκεται με άλλους τρείς φίλους του και συνεργάτες πίσω από την δημιουργία ενός «εργαλείου» που θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί ως ο ψηφιακός περιηγητής των καιρών μας. Το όνομα, Historious. Ένα «εργαλείο» -μια εφαρμογή, αν προτιμάτε- που βρίσκεται και λειτουργεί σε «κινητά» Adroid και το οποίο έχει όλες εκείνες τις προϋποθέσεις για να αλλάξει τα δεδομένα στην διεθνή αγορά του πολιτιστικού-ιστορικού τουρισμού. Το Historious έχει ήδη ξεκινήσει την διεθνή του καριέρα καθώς οι περισσότεροι από τους χρήστες του προέρχονται από φανατικούς των ταξιδιών και της περιήγησης σε ιστορικά τόπους και μνημεία-σύμβολα του παγκόσμιου πολιτισμού από την αντίπερα όχθη του Ατλαντικού. Άλλωστε, η διεθνής καριέρα του Historuous πέραν όλων των άλλων στηρίζεται σε βάσιμες προσδοκίες για μελλοντική προστιθέμενη αξία ενός «καθαρά εξαγώγιμου προϊόντος» με ελληνικά χαρακτηριστικά. Αλλά, πως λειτουργεί αυτή η εφαρμογή; Και πολύ περισσότερο, τι παραπάνω προσφέρει τόσο στους χρήστες όσο και στην «βιομηχανία του τουρισμού» (έστω και σε αυτόν τον εξειδικευμένο θεματικό τουριστικό τομέα) και την τοπική/περιφερειακή οικονομία; Aς πάρουμε ένα παράδειγμα. Ένας «εγγράμματος» τουρίστας που αποφασίζει μετά την επίσκεψη του στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης να συνεχίσει στον πεζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου και να φθάσει στην περιοχή του αρχαιολογικού χώρου του Κεραμικού δεν θα χρειάζεται πλέον τον κλασσικό έντυπο χάρτη αλλά μια έξυπνη συσκευή κινητής επικοινωνίας τελευταίας γενιάς, είτε πρόκειται για smartphone, είτε για ταμπλέτα. Σε όποιο μνημείο αυτής της διαδρομής θα θελήσει να σταθεί θα μπορεί να έχει όποια σχετική πληροφορία θελήσει για το μνημείο και την ιστορία τους. Αρκεί να χρησιμοποιήσει το «κινητό» του και να ανοίξει την εφαρμογή Historious. Η εφαρμογή εντοπίζει τη θέση του μέσω gps και δίχως άλλες διαδικασίες θα μπορεί να προβάλλει όλες τις αναγκαίες και απαραίτητες πληροφορίες. Επιπλέον, η εφαρμογή –και εδώ βρίσκεται η προστιθέμενη αξία της- μπορεί να παρέχει ένα πλήθος πληροφοριών που δεν σχετίζεται με το ίδιο το μνημείο αλλά με το ευρύτερο πολιτιστικό και τουριστικό περιβάλλον: Από ένα μικρό φιλικό σε «εγγράμματους» τουρίστες ξενοδοχείο ή εστιατόριο ή το πωλητήριο ενός μουσείου. Ο ίδιος ο κ. Θάνος Μακρής – συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας iMellon- δεν διεκδικεί την πατρότητα της ιδέας, επιμένοντας –και σωστά- να προβάλλει το στοιχείο της ομαδικής δουλειάς αλλά το αίσθημα της συλλογικότητας –ένα συγκριτικό πλεονέκτημα για τις start up εταιρείες. Ο 27χρονος κ. Μακρής –γεννήθηκε στην Τρίπολη το 1984- δεν είναι ο κλασσικός τύπος του επιχειρηματία του ψηφιακού boom αλλά ένας συνεπής εργάτης της ψηφιακής εποχής με ανοικτούς ορίζοντες στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον- ένας από τους 4 φίλους και συνεργάτες που ίδρυσαν και συμμετέχουν στην ίδρυση της εταιρείας στην οποία ανήκει και η εφαρμογή Historious. Η σχέση τους αλλά και η απαρχή των σημερινών δραστηριοτήτων τους πηγαίνει πίσω στα φοιτητικά χρόνια όπου οι διαδρομές τους συννατιώνται: Οι δύο από τους τέσσερις – o κ. Θάνος Μακρής αλλά και ο κ. Χρήστος Παπαζαφειρόπουλος- είναι απόφοιτοι της ίδιας σχολής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και ολοκληρώνουν το μεταπτυχιακό τους στο Βασιλικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Στοκχόλμης έχοντας και παρόμοιες ερευνητικές και επαγγελματικές εμπειρίες λίγο μετά στα ίδια μέρη. Ο κ. Βαγγέλης Ρέκας –που ασχολείται με το marketing στην κοινή εταιρεία- μπορεί να έχει σπουδάσει στο γειτονικό Πανεπιστήμιο της Πάτρας αλλά κατάγεται και εκείνος από την Τρίπολη, ενώ ο τέταρτος της ομάδας των συνεταίρων – ο κ. Δημήτρης Μακρής- που δεν έχει μια απλή σχέση συνωνυμίας με τον κ. Θανάση Μακρή έχει και εκείνος τελειώσει το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Επιπλέον, και οι «4» παράτησαν το διδακτορικό τους για να αφοσιωθούν στην start-up εταιρεία τους και να «τρέξουν» το Historious , που χρειάζεται φροντίδα και κυρίως χρηματοδότηση! Αλλά, ας επιστρέψουμε στην εφαρμογή που είναι διαθέσιμη προς το παρόν για κινητά του περιβάλλοντος Android. Ο κ. Μακρής και οι συνεταίροι της start up εταιρείας πιστεύουν πως «η επιλογή του Android είναι καθαρά στρατηγική κίνηση. Όλες οι διεθνείς έρευνες δείχνουν πως υποστηρίζεται από τους περισσότερους μεγάλους κατασκευαστές και μέχρι τον Ιούνιο του 2012 θα έχει ξεπεράσει παγκόσμια το iOS σε χρήστες». Σκοπός τους, πάντως, είναι να κάνουν διαθέσιμη την εφαρμογή στο προσεχές μέλλον σε όλα τα δημοφιλή λειτουργικά συστήματα όπως αυτό της Apple, τα Windows Mobile αλλά και το BlackBerry OS. Όσοι δοκιμάσουν να κατεβάσουν την εφαρμογή Historious θα διαπιστώσουν πως αυτή τη στιγμή καλύπτει διεξοδικά την περιοχή της Αθήνας και όλο τον διαθέσιμο «πλούτο» της ελληνικής πρωτεύουσας – μνημεία, μουσεία, αρχαιολογικοί χώροι. Επιπλέον, ο χρήστης έχει στην διάθεση του πληροφορίες για πως μπορεί κανείς να μεταβεί στην τοποθεσία που τον ενδιαφέρει, είτε με τα πόδια είτε με το αυτοκίνητο, ενώ προβάλλονται και χρηστικές πληροφορίες για τα πλησιέστερα καφέ, εστιατόρια και ξενοδοχεία. Με άλλα λόγια, η εφαρμογή συμπληρώνει και ολοκληρώνει την ταξιδιωτική εμπειρία του χρήστη. Και αυτό το στοιχείο διαμορφώνει τόσο την οικονομική διάσταση της εφαρμογής όσο και την προστιθέμενη αξία της επένδυσης της στην αναδυόμενη ψηφιακή οικονομία του θεματικού πολιτιστικού τουρισμού! Στόχος της ομάδας είναι να επεκτείνει μακροπρόθεσμα τις υπηρεσίες του application σε όλο τον κόσμο παρέχοντας πληροφορίες για κάθε πιθανό προορισμό. Η βασική έκδοση του προγράμματος θα παραμείνει δωρεάν και τα έσοδα θα έρχονται από μία premium έκδοση με έξτρα χαρακτηριστικά. Εν τέλει, το εγχείρημα του κ. Μακρή και γενικότερα της ομάδας των «4» μπορεί να είναι δύσκολο και φιλόδοξο αλλά αξίζει και της προσοχής, της στήριξης και της χρηματοδότησης. Και αυτό γιατί έχει το όραμα να αξιοποιήσει το ελληνικό συγκριτικό πλεονέκτημα –συσσωρευμένος ιστορικός και πολιτιστικός πλούτος- μέσα από μια διαφοροποίηση του τρόπου που λειτουργεί ο σύγχρονος τουρίστας – περιηγητής.

Θάρρος και εξωστρέφεια!

Τρεις εκπρόσωποι του νέου κύματος της νεανικής επιχειρηματικότητας στην χώρα μας ανοίγουν τα χαρτιά τους και μοιράζονται μαζί μας τις σκέψεις τους για το μέλλον. ______________________________________________________________________________________________________ Ο κ. Φάνης Κουτουβέλης είναι μόλις 26 χρονών. Η κυρία Μαρία Βλάχου εισήλθε μόλις στην ηλικία των «30» και ο μεγαλύτερος της παρέας, ο κ. Βασίλης Νικολόπουλος –στα 36 του χρόνια- μοιάζει ήδη παλαίμαχος! Οι τρείς τους είναι εκπρόσωποι της nouvelle vague της εγχώριας νεανικής επιχειρηματικότητας η οποία χαρακτηρίζεται από ένα δίπτυχο: Θάρρος και εξωστρέφεια! Αλλά, γιατί «θάρρος και εξωστρέφεια»; Η απάντηση είναι εύκολη: Θάρρος γιατί κανείς από τους τρείς δεν φοβήθηκε το επόμενο βήμα. Εξωστρέφεια γιατί κανείς από τους τρείς δεν προτίμησε την ασφάλεια των συνόρων (των όποιων συνόρων…). Η nouvele vague της νεανικής επιχειρηματικότητας στην χώρα μας δεν αποτελείται από τους τρείς προαναφερόμενους. Οι τρείς είναι σήμερα …χίλιοι δεκατρείς και πιθανότατα και πολύ παραπάνω – έχουν περάσει από τις αίθουσες των ελληνικών πανεπιστημίων, έχουν βιώσει την γραφειοκρατία, έχουν βρεθεί μπροστά από κλειστές πόρτες, έχουν θυμώσει αλλά δεν σκέφτηκαν ούτε μια στιγμή να προσχωρήσουν στα συγκυριακά στρατόπεδα των εν γένει «αγανακτισμένων». Αντίθετα, κόντρα στις καθημερινές συνέπειες της γενικευμένης κρίσης συνεχίζουν να αγωνίζονται , δεν χάνουν την αισιοδοξία τους, επιστρατεύουν δυνάμεις και χτίζουν ψηφίδα προς ψηφίδα το pulse των ονείρων τους. Το Βusiness Stories συνάντησε και τους «3» και μίλησε μαζί τους για τις σπουδές και τις ιδέες τους, για τις δραστηριότητες τους, για τις δυνατότητες χρηματοδότησης, για την παρουσία τους εκτός της ελληνικής επικράτειας. - Ο κ. Βασίλης Νικολόπουλος είναι επικεφαλής μιας start –up εταιρείας – Intelen, το όνομα της- που συνδυάζει τις νέες web2.0 διαδικτυακές τεχνολογίες των κοινωνικών δικτύων με την ψηφιακή μέτρηση, διαχείριση και εξοικονόμηση της ηλεκτρικής ενέργειας. Η εταιρεία έχει ήδη εξασφαλίσει μια θέση στην λίστα με τις πιο emerging εταιρείας από όλο τον κόσμο και έχει καταφέρει να συγκεντρώσει το ποσό των 250 χιλιάδων δολαρίων από εξειδικευμένους φορείς στο πρώιμο στάδιο της επένδυσης με καταγωγή και δράση στις ΗΠΑ. - Η κ. Μαρία Βλάχου που βραβεύτηκε πρόσφατα με το «Βραβείο Στέλιος Χατζηιωάννου – Επιχειρηματικό Ξεκίνημα της Χρονιάς 2011» πριν ασχοληθεί με τα σαλιγκάρια είχε μια ενδιαφέρουσα πορεία σε ευρωπαϊκά πανεπιστήμια ως λέκτορας πορτογαλικής και ιταλικής γλώσσας, ενώ υπήρξε και διευθύντρια σπουδών ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο Οικονομικών της Σμύρνης, στην άλλη πλευρά του Αιγαίου. - Τέλος, ο βενιαμίν της παρέας, ο κ. Φάνης Κουτουβέλης με άλλους δύο συνεταίρους πήρε σβάρνα τα περίπτερα και τa μαγαζάκι των ψιλικών κ.α στις γειτονιές πουλώντας ένα εύχρηστο και ανταγωνιστικό σε κόστος λογισμικό διαχείρισης. Ταυτόχρονα, έστησε εκ του μηδενός και μια υπηρεσία ψηφιακής διαφήμισης για τις ανάγκες των εταιρειών που προμηθεύουν με τα προϊόντα τους τα περίπτερα.

______________________________________________________________________________________________________Βασίλης Νικολόπουλος 1.Βιογραφικό… Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα. Τελείωσα την Γαλλική Λεόντειο Σχολή και μετά από 4 χρόνια αποφοίτησα πρώτος ως αριστούχος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός από την Πολυτεχνική σχολή του Πανεπιστημίου Dundee στην Σκωτία, με αρκετά βραβεία και υποτροφίες για μεταπτυχιακά στο Cambridge και το ΜΙΤ. Αποφάσισα να μείνω στην Ευρώπη τελικά και εν συνεχεία έκανα μεταπτυχιακά στο Imperial college του Λονδινου, στο LSE και μετά την Γαλλική classe preparatoire μπήκα στην Ecole polytechnique στο Παρίσι όπου αποφοίτησα με ειδίκευση σε εφαρμοσμένα Μαθηματικά και θεωρητική Πληροφορική. Από το 2004 είμαι στους Ηλεκτρολόγους Μηχανικούς και Μηχ. Η/Υ του ΕΜΠ όπου ολοκλήρωσα το Διδακτορικό μου στην Διαχείριση Γνώσης και στην Ενεργειακή Πληροφορική. Έχω δουλέψει στον ιδιωτικό τομέα ως σύμβουλος σε διαχείριση έργων και σε θέματα καινοτομίας και διαχείρισης start-up εταιριών. Από το 2006 ασχολούμαι ερευνητικά με την Intelen και από το 2010 και επιχειρηματικά και παράλληλα σαν σύμβουλος σε θέματα καινοτομίας και επιχειρηματικότητας. 2. Η ιδέα... Η ιδέα μου ήρθε κατά την διάρκεια του διδακτορικού μου, καθώς η Intelen αποτελεί ένα κλασσικό Πανεπιστημιακό start-up, ίσως το μοναδικό στον χώρο της Ενεργειακής Πληροφορικής που ακουμπάει θέματα του smart metering και των ευφυών δικτύων και το αντικείμενο των υπηρεσιών του είναι το ερευνητικό μου αντικείμενο. Η start-up εταιρία έχει διακριθεί σε πλήθος διαγωνισμών καινοτομίας και αποτελεί επίσημα (βραβεία Red herring global 2010 και Launch Silicon Valley 2011) μία από τις 100 ανερχόμενες start-ups παγκοσμίως. 3. Αντικείμενο Δραστηριότητας... Η βασική μας εφαρμογή και υπηρεσία, είναι η χρήση των νέων Web 2.0 διαδικτυακών τεχνολογιών των κοινωνικών δικτύων και του λεγόμενου “game mechanics” για την ψηφιακή μέτρηση, διαχείριση και εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας, βάσει αλλαγής ενεργειακής συμπεριφοράς και διαφόρων παρεμβατικών ενεργειών (διαχείριση ζήτησης). Η εφαρμογή και οι υπηρεσίες απευθύνονται πρωτίστως σε επιχειρήσεις και εταιρίες που θέλουν να διαχειριστούν αποτελεσματικά και σε πραγματικό χρόνο το ενεργειακό τους κόστος (να το αναλύσουν, να το κατανοήσουν, να το συγκρίνουν) και στην βιομηχανία. Σύντομα, θα ανακοινώσουμε και υπηρεσίες για τους οικιακούς καταναλωτές, για την αύξηση της ενεργειακής τους ευαισθητοποίησης, με σκοπό την ορθολογική χρήση ενέργειας και την εξοικονόμηση, με την χρήση κοινωνικών δικτύων και social games. 4. Προοπτικές… Η διαδικασία της χρηματοδότησης άρχισε πριν από περίπου 10 μήνες, μετά το πρώτο ανεπίσημο ταξίδι μας στην California και την Silicon Valley. Μετά τις πρώτες επαφές και σε συνέχεια των βραβείων καινοτομίας που κερδίσαμε στο Los Angeles (Red herring global 100 ως μία από τις ταχύτερα εξελισσόμενες start-ups στον κόσμο) υπήρξε έντονο ενδιαφέρον αρκετών Angels και VCs επενδυτών. Το επόμενο στάδιο από τις παρουσιάσεις και τις διερευνητικές επαφές ήταν το due diligence το οποίο κράτησε περίπου 7 μήνες και αφορούσε ελέγχους επί ελέγχων, γνωριμία με όλη την ομάδα και τον τρόπο που δουλεύει κάτω από διάφορες συνθήκες, ανάλυση στρατηγικής και ασφαλώς οικονομικά μοντέλα για cash flow positive point και expansion plans. Οι τελικές διαπραγματεύσεις, μέχρι τη συμφωνία με τους επενδυτές κράτησαν περίπου 1 μήνα και οδήγησαν στην χρηματοδότηση με το ποσό των 250.000 δολάρια. Το επόμενο βήμα είναι το λεγόμενο Round A. Θα είμαστε έτοιμοι μετά το καλοκαίρι, βάσει και της στρατηγικής μας και των milestones που έχουμε θέσει, να αρχίσουμε το 2o due diligence και τις διαπραγματεύσεις με επικεφαλής και διαχειριστές Ventures Capital, Cs, fund managers και όχι μόνο… ____________________________________________________________________________________________________ Μαρία Βλάχου 1.Bιογραφικό Γεννήθηκα πριν από 31 χρόνια στο Μαρούσι Αττικής, αλλά μεγάλωσα στην Κόρινθο. Σπούδασα Ξένες Γλώσσες και Φιλολογία (Αγγλική και Γερμανική Φιλολογία) στο Πανεπιστήμιο της Νάπολης στην Ιταλία. Ακολούθησα μεταπτυχιακές σπουδές στην Πορτογαλική διδασκαλία στο Πανεπιστήμιο του Πόρτο και Μίνιου Μπράγκα στην Πορτογαλία και είμαι υποψήφια Διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο της Λισαβόνας. Μιλάω 9 γλώσσες από τις οποίες για τις 7 διαθέτω άδεια διδασκαλίας. Έχω διατελέσει λέκτορας Πορτογαλικής και Ιταλικής γλώσσας σε πανεπιστήμια της Ευρώπης, ενώ υπήρξα διευθύντρια σπουδών ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο Οικονομικών της Σμύρνης στην Τουρκία. Εργάστηκα στις Βρυξέλλες ως μεταφράστρια της Ευρωπαϊκής και Οικονομικής Επιτροπής. Από το 2008 είμαι υπεύθυνη για τις πωλήσεις (Sales & Marketing) της εταιρίας Fereikos - Helix. 2.Η Ιδέα … Το 2011 ξεκίνησα μια νέα σειρά τυποποιημένων προϊόντων σαλιγκαριών με την επωνυμία “Φερέοικος Γεύσεις” η οποία βραβεύθηκε για την συσκευασία της. 3.Αντικείμενο δραστηριότητας… Η Fereikos-Helix, είναι μια εταιρία με έδρα την Κόρινθο και ασχολείται με τη δημιουργία ανοιχτών σαλιγκαροτροφικών μονάδων ολοκληρωμένου βιολογικού κύκλου. Στην εταιρεία είμαι μαζί με την αδελφή μου, Παναγιώτα Βλάχου. Η εταιρία ξεκίνησε να δραστηριοποιείται στην Ελλάδα, στα τέλη του 2007. Τον Ιανουάριο του 2008, υπόγραψε το συμβόλαιο αποκλειστικής αντιπροσωπείας για όλη την Ελλάδα με το Διεθνές Ινστιτούτο Σαλιγκαροτροφίας που εδρεύει στην Ιταλία. Το 2009 η εταιρία βραβεύτηκε με το «Χρυσό Σαλιγκάρι» ως η καλύτερη εταιρία στον κόσμο από το Διεθνές Ινστιτούτο Σαλιγκαροτροφίας και το 2011 έλαβε το Διεθνές Βραβείο Σαλιγκαροτροφίας για το συνολικό της έργο. Η εταιρία παρέχει έλεγχο βιωσιμότητας των εκτροφείων, τεχνογνωσία και παρακολούθηση των μονάδων με τακτικούς ελέγχους από εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό, πλήρες πρόγραμμα εργασιών προς τους εκτροφείς και την αγορά του τελικού προϊόντος κατόπιν συμβολαίου. Η επιχείρηση παρουσιάζει αύξηση στον αριθμό μονάδων από 70 σε 154 το τελευταίο χρόνο δημιουργώντας έτσι πάνω από 200 νέες θέσεις εργασίας. 4.Προοπτικές Η Fereikos – Helix, εκτός από την εμπορία φρέσκων σαλιγκαριών έχει δημιουργήσει επίσης μια σειρά τυποποιημένων προϊόντων, την «Φερέοικος Γεύσεις» (www.fereikos-gefsis.com), ένα καλό όχημα για περαιτέρω ανάπτυξη. Η μεγάλη ζήτηση σαλιγκαριών – και δη στην Ελλάδα- οφείλεται στους εξής παράγοντες : - Καινοτόμος και επικερδής εναλλακτική επιχειρηματική δραστηριότητα. - Αντικαθιστά παραδοσιακές καλλιέργειες και δίνει νέα διάσταση στη γεωργική εκμετάλλευση και επιχειρηματικότητα. - Κατά τα τελευταία 20 χρόνια οι τιμές σημειώνουν ετήσια αύξηση της τάξης του 2-3%. - Συμβολαιακή καλλιέργεια (αγορά τελικού προϊόντος από παραγωγούς). - Από το σύνολο της παγκόσμιας παραγωγής σαλιγκαριών το 25% προορίζεται για την βιομηχανία τροφίμων ενώ το υπόλοιπο 75% κατευθύνεται στη βιομηχανία φαρμάκων και καλλυντικών. - Η παγκόσμια αγορά των σαλιγκαριών που χρησιμοποιούνται στη Βιομηχανία Τροφίμων υπολογίζεται ότι ξεπερνά σε μέγεθος τα 5 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο. Σύμφωνα με σχετικές μελέτες η παγκόσμια προσφορά για σαλιγκάρια καλύπτει απλώς το 10% της παγκόσμιας ζήτησης γεγονός που εξηγεί και τις πολύ υψηλές τιμές πώλησης των σαλιγκαριών ως τελικό προϊόν. ______________________________________________________________________________________________ Φάνης Κουτουβέλης. 1.Βιογραφικό Φοίτησα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας στο τμήμα Μηχανικών Η/Υ, Τηλεπικοινωνιών και Δικτύων όπου εκεί γνώρισα και τον έναν συνεργάτη από τους δύο σημερινούς συνεργάτες μου, τον Κωνσταντίνο Καζανή. Ήμασταν συμφοιτητές. 2. Ιδέα Το i-kiosk το ξεκινήσαμε ενώ ήμασταν στο 4ο έτος σπουδών και η ιδέα μαςήρθε ξαφνικά χωρίς να έχουμε προηγούμενη σχέση με τον κλάδο. Βλέποντας ότι οι γνώσεις που παίρναμε από τη σχολή δεν είχαν σχέση με τις ανάγκεςτης πραγματικής αγοράς, αποφασίσαμε ναασχοληθούμε με κάτι που θα φτιάχναμε μόνοι μας. Παρατηρήσαμε ότι η αγορά των περιπτέρων και mini-market είχε ανάγκη για ένατέτοιο λογισμικό και αμέσως ξεκινήσαμε μία μικρή έρευνα για να δούμε πως θααντιμετώπιζαν οι ίδιοι οι καταστηματάρχες ένα τέτοιο σύστημα που θα απλοποιούσετη δουλειά τους και τη διαχείριση του καταστήματός τους. 3.Αντικείμενο Δραστηριότητας. To i-kiosk®σαν προϊόν, είναι ένα λογισμικό διαχείρισης για περίπτερα και mini-market.Το πουλάμε απ' ευθείας στους ιδιοκτήτες τέτοιων καταστημάτων γιατί διευκολύνειτη δουλειά τους, ενώ το i-kiosk® AdNetwork, είναι μία υπηρεσία ψηφιακήςδιαφήμισης στο σημείο πώλησης (περίπτερο ή mini-market) η οποία βασίζεται στοi-kiosk. Αυτή την υπηρεσία αφορά εταιρείες οι οποίες χρησιμοποιούν ταπερίπτερα σαν κανάλι πώλησης (π.χ. Εταιρείες Τσιγάρων, Αναψυκτικών, Ζαχαρώδηκ.α.).Το σήμα i-kiosk® είναι κατοχυρωμένο στη Γενική Γραμματεία Εμπορίου του Υπουργείου Ανάπτυξης σαν σήμα κατατεθέν Η εταιρεία μας – συνιδρυτές είμαστε 3 άτομα, εγώ, ο Κωνσταντίνος Καζανής και ο Ορέστης Τζανετής, απόφοιτος των Χημικών Μηχανικών στο ΕΜΠ- είναι μέλος του Microsoft Innovation Center. 4.Προοπτικές. Η αποδοχή της αγοράς για το i-kiosk® ήταν κάτι περισσότεροαπό θετική. Μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα έχει γίνει το δημοφιλέστερο λογισμικό στο συγκεκριμένο κλάδο με εγκαταστάσεις σε περισσότερους από 20 νομούς της χώρας. Οσον αφορά το i-kiosk® Ad Network αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε φάση πιλότου με 5 εγκαταστάσεις σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Στον σχεδιασμό μας είναι και η σταδιακή εξαγωγή του προϊόντος σε αγορές όπως της Τουρκίας, των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής οι οποίες είναι φιλικές για το προϊόν μας καθώς έχουν πληθώρα αντίστοιχων μικρο-καταστημάτων. Ως προς την χρηματοδότηση τα πάνταξεκίνησαν με πολύ μικρή αρχική επένδυση (από 4.000 €) τα οποία εξασφαλίσαμε απότις οικογένειές μας. Το προϊόν είχε μεγάλη εμπορική επιτυχία κάτι που μας έκανε κερδοφόρα εταιρεία από το πρώτο κιόλας έτος λειτουργίας μας. Αυτή τη στιγμή είμαστε βρισκόμαστε σε πρώιμες συζητήσεις για χρηματοδότηση η οποία θα μας εδραιώσει ακόμα καλύτερα στην ελληνική αγορά, αλλά κυρίως θα μας βοηθήσει να εξάγουμε το προϊόν και τις υπηρεσίες μας στις αγορές που προανέφερα. Τέλος, θα ήθελα να επισημάνω την ανάγκη για δημιουργία ενός οργανωμένου δικτύου επενδυτών (angel investors), οι οποίοι θα διακρίνουν τις ευκαιρίες που παρέχει η περίοδος κρίσης και θα συνεισφέρουν στην ανάπτυξη ποιοτικών start-up εταιρειών.

περί Λ.Λ

Το θέμα είναι να προλαβαίνεις- όταν όλοι οι άλλοι θεωρούν ότι τα πράγματα «βαίνουν καλώς» και ότι «η δουλείτσα θα κλείσει»… Προς επιβεβαίωση δυο δημοσιεύματα – ένα των αρχών Ιανουαρίου 2009 και το άλλο τον περασμένο Σεπτέμβριο: α)http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_2_04/01/2009_298107 και β)http://www.protothema.gr/economy/article/?aid=142820

Tα ζαχαριαδικά «άρβυλα» του Αλεξη Παρνη

Στο Επίμετρο του τελευταίου βιβλίου του Αλέξη Πάρνη «Γειά Χαρά - Νίκος» ο Γιώργος Πετρόπουλος – αναφέρεται ως ιστορικός και δημοσιογράφος στην εφημερίδα Ριζοσπάστης-μεταφέρει μια στιχομυθία του με τον Χαρίλαο Φλωράκη : (…) «Τι κάνει ο Αλέξης, τον βλέπεις;», με ρώτησε σε μια συνάντηση μας. Πάντα ρωτούσε για τον Αλέξη. Η ζωή και ο θάνατος τους συντρόφεψαν ταυτόχρονα σε πολύ δύσκολες εποχές , σε πολύ νεαρή ηλικία, στα ίδια λημέρια. «Τον βλέπω», απάντησα, «γράφει ένα καινούργιο βιβλίο». «Με ποιο θέμα; Σου έχει;» ξαναρώτησε ο Καπετάνιος. Του διηγήθηκα όσο από το περιεχόμενο του βιβλίου ήξερα. Όσο δηλαδή μου είχε περιγράψει ο Αλέξης που τότε ήταν στα γραψίματα ακόμα. Ο Χαρίλαος έμεινε λίγοι σκεφτικός και μετά είπε: «Ξύνει δηλαδή τις πληγές μας». «Είναι κακό αυτό;» ρώτησα. «Αν γράφει για να μας ξυπνήσει τη συνείδηση , δεν είναι. Αν το κάνει για να μας πολεμήσει είναι», απάντησε. «Εσύ τι νομίζεις;». ξαναρώτησα. Εδώ ο Καπετάνιος ήταν κοφτός: «Δεν πιστεύω πως ο Αλέξης θέλει να πολεμήσει το Κόμμα. Αν ήθελε κάτι τέτοιο , θα το είχε κάνει τόσα χρόνια τώρα. Άλλωστε, υπήρξε αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης και του ΔΣΕ, κι όπως μου εσύ συνεχίζει να ζει σαν μαχητής του ΔΣΕ. Αυτά που σου λέω να του τα πες». Του τα΄ πα Καπετάνιε (…) Δεν γνωρίζω ούτε πότε έγινε η στιχομυθία με τον Καπετάνιο, ούτε το πότε ακριβώς γράφτηκε το Επίμετρο. Πάντως, η φιλοξενία της στιχομυθίας στο τελευταίο βιβλίο του Πάρνη – κυκλοφόρησε μόλις τον περασμένο Μάιο- μπορεί υπό όρους να ερμηνευθεί ότι λειτουργεί και ως «συγχωροχάρτι» ή αν προτιμάτε, ως μια ιδιότυπη κομματική (επα)νομιμοποίηση της πολιτικής ταυτότητας ενός συγγραφέα που βρέθηκε στο πλευρό του αρχηγού Νίκου Ζαχαριάδη λίγο πριν, λίγο μετά την πτώση του … Λίγα χρόνια νωρίτερα, η εφημερίδα Ριζοσπάστης (Τρίτη 25 Μάη 2004, σελ.30 ) φιλοξενεί ένα μικρής σχετικά έκτασης άρθρο – τιτλοφορείται «Αναφορά στον Αλέξη Πάρνη»- με στόχο να «συστήσει» τον συγγραφέα στη νέα γενιά: «Τα 80 χρόνια του έκλεισε χτες ο αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, ποιητής, δραματουργός, πεζογράφος, μεταφραστής Αλέξης Πάρνης. Ένας πολυγραφότατος δημιουργός, αλλά σχεδόν άγνωστος στη σημερινή νέα γενιά. Αυτός είναι ένας επιπλέον λόγος, με αφορμή τα γενέθλιά του, για να τον «συστήσουμε» στη νέα γενιά». Δεν γνωρίζω αν οι «συστάσεις» που επιχείρησε η κομματική εφημερίδα λειτούργησαν προκειμένου να αποκτηθούν δεσμοί ή συνδέσεις του γηραιού συγγραφέα με την «νέα γενιά» αλλά οι εν λόγω συστάσεις επέλεξαν να κινηθούν στα ασφαλή εδάφη της χαρτογραφημένης κομματικής ορθοδοξίας έτσι ώστε να παρακαμφθούν ή και να αγνοηθούν οι πολλαπλές αντιφατικότητες της συγγραφικής διαδρομής αλλά και της πολιτικής ταυτότητας /συμπεριφοράς του συγγραφέα. Για παράδειγμα, μαθαίνουμε πως ο Αλέξης Πάρνης «επαναπατρίστηκε το 1962, χάρη στη μεγάλη επιτυχία του θεατρικού έργου του «Το νησί της Αφροδίτης», στο Εθνικό Θέατρο (το έργο έγινε και ταινία, με πρωταγωνίστρια και πάλι την Κατίνα Παξινού), το οποίο αφιέρωσε στον αγώνα της Κύπρου κατά της αγγλικής κατοχής» αλλά μας αφήνει στη σιωπή και στο σκοτάδι για το τι έκανε ο συγγραφέας μετά τον ερχομό του στην πατρίδα. Τα πρώτα χρόνια της επιστροφή του πριν την έλευση της χούντας, κατά την διάρκεια της χούντας αλλά και στα χρόνια της μεταπολίτευσης. Πάντως, έτσι κι αλλιώς οι σχετικές πληροφορίες για τον βίο και την πολιτεία του Πάρνη μετά τον επαναπατρισμό του είναι πολύ περιορισμένες και εντελώς αποσπασματικές. Για παράδειγμα, η δημοσιογράφος Μικέλα Χαρτουλάρη σε κριτική της – στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ , Σάββατο 31 Οκτωβρίου 2009) για το μυθιστόρημα του «Η Οδύσσεια των Διδύμων» επισημαίνει: «Το ενδιαφέρον είναι ότι ο Πάρνης που αφότου ήλθε στην Ελλάδα έμεινε έξω από τον σκληρό πυρήνα των αριστερών λογοτεχνών καταφέρνει, παρά την απομάγευσή του, να υποστηρίξει με τούτο το μυθιστόρημά του ένα αριστερό όραμα». Σε ένα βαθμό η μη σύνδεση του με τον «σκληρό πυρήνα των αριστερών λογοτεχνών» είναι εύκολα εξηγήσιμη. Ο ίδιος ως γνήσιος ζαχαριαδικός βρίσκεται στην άλλη πλευρά του λόφου σε σχέση με την «τελευταία Άνοιξη» της ελληνικής Αριστεράς – και όχι μόνο στα ειδικά πεδία της Καλλιτεχνικής Δημιουργίας και του Πολιτισμού αλλά και στην ευρύτερη επικράτεια της Πολιτικής σε εκείνα τα πολύ κρίσιμα για την Δημοκρατία χρόνια. Άλλωστε, ο Πάρνης έχει μια θεμελιωμένη αντίθεση συγκρίνοντας τις επιδόσεις της νόμιμης κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης της Αριστεράς (άρα και της προδικτατορικής ΕΔΑ) με εκείνες του ζαχαριαδικού, όπως τον χαρακτηρίζει, ΔΣΕ: «Ο,τι και να λεν οι διάφοροι συκοφάντες του, δεν θα αναγκάσουν την ιστορία να ξεχάσει ότι το αντι-ιμπεριαλιστικό κίνημα της χώρα μας έφτασε στα λαμπρά, δυσθεώρητα υψόμετρα της αγωνιστικής δόξας με τα άρβυλα του ζαχαριαδικού Δημοκρατικού Στρατού , κι όχι με τα σκαρπίνια και τα γοβάκια της χρήσιμης κατά τ΄άλλα κοινοβουλευτικής Αριστεράς» (από το «Γειά Χαρά – Νίκος», σελ.174). Πάντως, την ίδια εποχή που τα «σκαρπίνια» και τα «γοβάκια» δοκίμαζαν τις αντοχές τους στον Ιππόδρομο των πρώτων ημερών της χούντας, στα στρατόπεδα της Γυάρου και της Λέρου, στις φυλακές και τις εξορίες της «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» ο Αλέξης Πάρνης ήταν στο studio της κρατικής ραδιοφωνίας για να επιμελείται ή και να σκηνοθετεί έργα του που βεβαίως με τα μέτρα της εποχής δεν υπηρετούσαν κανένα ορθόδοξο ή ανανεωτικό «αριστερό όραμα». Με την πολύτιμη βοήθεια των ψηφιακών αρχείων της ΕΡΤ βρέθηκαν προς τον παρόν δύο ηχογραφήσεις έργων του Αλέξη Πάρνη – η πρώτη αφορά το έργο του «Λεωφόρος Πάστερνακ» και η δεύτερη, το έργο «Μια Πράγα στον Καθένα». Στο ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ βρέθηκε διαθέσιμη η εξής καταγραφή: Xρονολογία Ηχογράφησης:Δευτέρα, 17 Μαρτίου 1969/Χαρακτηρισμός:ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ/Κατηγορία: ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ, ΤΟ. Περιγραφή περιεχομένου/ Πρώτη εκπομπή: 8 Δεκεμβρίου 1969/Επαναληπτικές εκπομπές: 17 Μαρτίου 1969/Δημιουργός:Πάρνης Αλέξης, ΣΥΓΓΡΑΦΗ/ Συντελεστές:Πάρνης Αλέξης, ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ-Ζερβού Αγγελική, ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ-Φιλιππόπουλος Νίκος, ΔΙΑΣΚΕΥΗ-Αρβανίτη Μπέτυ, ΔΙΑΝΟΜΗ (ΗΘΟΠΟΙΟΣ)- Αργύρης Γιάννης, ΔΙΑΝΟΜΗ (ΗΘΟΠΟΙΟΣ)-Φέρτης Γιάννης, ΔΙΑΝΟΜΗ (ΗΘΟΠΟΙΟΣ)-Καλογεροπούλου Ξένια, ΔΙΑΝΟΜΗ (ΗΘΟΠΟΙΟΣ)-Χριστογιαννόπουλος Λιάκος, ΔΙΑΝΟΜΗ (ΗΘΟΠΟΙΟΣ). Η «Λεωφόρος Πάστερνακ» - μια ιστορία που ξετυλίγεται στην Μόσχα του 1958 μόλις που έχουν αρχίσει να λιώνουν οι πάγοι της σταλινικής εποχής- στην εκδοχή της ως θεατρικό γράφτηκε το 1965, πρωτοδημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, μεταφράσθηκε γρήγορα στα αγγλικά και μόλις το 1967 ανέβηκε στις ΗΠΑ. Στην εκδοχή του μυθιστορήματος γράφεται το 1971 και εκδίδεται στην Αθήνα το 1987. Από τις σελίδες αυτού του μυθιστορήματος δύο πολύ μικρά αποσπάσματα: Α)«Τη σπρώξανε πίσω βλαστημώντας. «Τράβα μέσα, παλιοεβραία. Θαρρείς αυτό ακριβώς ήταν η αφορμή της συμφοράς κι έφτανε ν’αποδείξει πόσο λάθος είχαν, για να ξαναγυρίσουν όλα στην πρωτινή τους θέση, φώναξε με τη δύναμη μιας ξαναγεννημένης ελπίδας : «Δεν είμαι Εβραία ! Ούτε γω, ούτε ο μπαμπάς, ούτε η μαμά. Δεν είμαστε Εβραίοι…». Τότε ένας από αυτούς έφερε την Πράβντα.- Διαψεύδεις το κόμμα, βρωμερό σπέρμα του Ιούδα;- της φώναξε. Στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας ήταν γραμμένη με χτυπητά μεγάλα γράμματα: «Η ανακάλυψη της σιωνιστικής συνωμοσίας των δολόφόνων γιατρών ενάντια στον αγαπημένο αρχηγό της ανθρωπότητας…» Β) «Ήταν ένα ποίημα που μιλούσε για τους χιτλερικούς ,όμως κάτω από την επιφανειακή ταυτότητα, τόσο απαραίτητη για να περάσει τη σοβιετική λογοκρισία , ο αναγνώστης μάντευε το ρώσικο τοπίο διχασμένο από μια ατελείωτη σειρά αγκαθωτό συρματόπλεγμα». Αλλά, ας έρθουμε και στην ηχογράφηση της «Πράγας» - που γράφεται ως θεατρικό το 1973 και παίζεται το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς από το ραδιόφωνο (Πρώτη εκπομπή: 21 Αυγούστου 1973). Αυτή τη φορά την ραδιοσκηνοθεσία του θεατρικού του Πάρνη κάνει ο Γκύ Ζιρώ, ενώ στη διανομή συμμετέχουν οι ηθοποιοί: Χρήστος Δοξαράς, Βίλμα Κύρου, Γιώργος Βουτσίνος, Γιώργος Τζώρτζης, Νίκος Δενδρινός, Θεόδωρος Δημήτριεφ, Νάσος Χριστογιαννόπουλος , Κώστας Σαντοριναίος, Τρύφων Καρατζάς, Λεωνίδας Θεοδωρόπουλος και Μαρία Σκούντζου. Η «Πράγα» του Πάρνη με τον ταγματάρχη Αντρέι Μπατάλοφ που έρχεται με τα τάνκς για να δώσει το πικρό τέλος στην Άνοιξη του Ντούμπτσεκ και την αγαπημένη του Τερέζα για τα μέτρα της εποχής της δεν είναι απλά μια ιστορία με έκδηλα αποτυπωμένα τα αντισοβιετικά αισθήματα αλλά μια ιστορία όπου ο αντικομμουνισμός κάνει παρέλαση με τάνκς σε ένα κολλάζ από εικόνες και ρυθμούς σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Και αναρωτιέται κανείς, με βάση τα στοιχεία και τα δεδομένα που προσφέρει η ίδια η αφήγηση του story teller Πάρνη τι ναγιναν αυτά τα τιμημένα «άρβυλα» το 1969 πρώτα και μετά το 1973; Μήπως είχαν τεθεί σε καθεστώς χειμέριας νάρκης και πρόσμεναν την νομιμοποίηση από τα λόγια του Καπετάνιου; Η απλώς και μόνο, τα «άρβυλα» ξαναβγήκαν από το χρονοντούλαπο μετά και την εκ των υστέρων αποκατάσταση του «αγαπημένου αρχηγού της ανθρωπότητας» και του δικού του ανθρώπου στο ΚΚΕ; Άλλωστε, όπως φαίνεται εκ των υστέρων ο Πάρνης τήρησε την υπόσχεση –που όπως λέει ο ίδιος- έδωσε στον Ζαχαριάδη την στιγμή του αποχαιρετισμού τους στην Μόσχα του ΄62: Δεν τα «έβαλε» ποτέ με το ΚΚΕ, σιώπησε και ιδιώτευσε και δεν εντάχθηκε σε κανένα άλλο κόμμα και άφησε το χρόνο να ωριμάσει μέσα του για να γράψει όσα είδε και έζησε από κοντά… Πάντως, το αν ωρίμασε ή όχι η σκέψη του φαίνεται από την επιμονή του στα ζαχαριαδικά «αρβυλα»!!! ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΑΟΥΣΗΣ - [Δημοσιευθηκε στο μηνιαο περιοδικο Τhe Book's Journal, Οκτωβριος 2011]

Υφυπουργος μονο στα χερια!

Ο κ. Ιωάννης Μουρμούρας – καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του πανεπιστημίου Μακεδονίας, οικονομικός σύμβουλος του προέδρου της Νέας Δημοκρατίας κ. Αντώνη Σαμαρά- είναι από ένα από τα νέα, σχεδόν άγνωστα στο ευρύ κοινό, πρόσωπα που ανέλαβαν ευθύνες στην κυβέρνηση Παπαδήμου. Ο καθηγητής κ. Μουρμούρας αμέσως μετά την ορκωμοσία του ως υφυπουργός Οικονομικών- υποδειχθείς από το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας- και στο καταμερισμό αρμοδιοτήτων ανάμεσα σε εκείνον και το επιτελείο του «παλιού» κ. Ευάγγελου Βενιζέλου κατέληξε να έχει στην αποκλειστική του ευθύνη το τομέα της Δημόσιας Περιουσίας. Σπουδαίο πόστο με την πρώτη ματιά. Αλλά, τα πράγματα δεν είναι ποτέ έτσι όπως παρουσιάζονται… Ας πούμε την ιστορία από την αρχή της. Στις 12 Νοεμβρίου σε μια ανακοίνωση του υπουργείου Οικονομικών διαβάζουμε τα εξής: «Ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και Υπουργός Οικονομικών κ. Ευάγγελος Βενιζέλος είχε σήμερα συνεργασία με τον νέο Υφυπουργό Οικονομικών καθηγητή κ. Γιάννη Μουρμούρα, στον οποίο πρότεινε να αναλάβει τις αρμοδιότητες της νεοσυσταθείσας Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Περιουσίας. Ο κ. Μουρμούρας αποδέχθηκε με ευχαρίστηση την πρόταση». ‘Ετσι τουλάχιστον «έλεγε» η ανακοίνωση… Πάντως, η προαναφερόμενη Γενική Γραμματεία παραμένει ακέφαλη εδώ και μήνες –ο σχετικός νόμος για την συγκρότηση της δημοσιεύθηκε στο Φύλλο Εφημερίδας της Κυβέρνησης της 18ης Μαΐου 2011- αν και η σημασία της, σύμφωνα με τις εξαγγελίες του αμετακίνητου από τις θέσεις του οικονομικού επιτελείου, στα δρώμενα του Ταμείου Αξιοποίησης της Δημόσιας Περιουσίας ήταν αυτονόητη και προφανής. Μάλιστα, ο νόμος που προέβλεπε την συγκρότηση της ανέφερε και τα εξής: «Η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας εποπτεύει, συντονίζει και ελέγχει την εφαρμογή της κυβερνητικής πολιτικής από τις συναρμόδιες υπηρεσίες και νομικά πρόσωπα για τη διοίκηση, διαχείριση, αξιοποίηση και προστασία της δημόσιας περιουσίας, της ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου, καθώς και της κοινωφελούς περιουσίας και κατευθύνει, παρακολουθεί, συντονίζει και ελέγχει τη λειτουργία και το έργο των υπηρεσιών και των συλλογικών οργάνων και επιτροπών, που υπάγονται σε αυτήν, με σκοπό την καλύτερη διαχείριση και αξιοποίηση της δημόσιας και κοινωφελούς περιουσίας». Με λίγα λόγια, ο νόμος δημιουργεί ένα υπερόργανο για τις ιδιοκτησίες του δημοσίου… Η ζωή –η αν προτιμάτε η σκληρή πραγματικότητα της κυβερνητικής διαχείρισης και των λογης λογης σκοπιμοτήτων- για άλλα προστάζει… Η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας όχι μόνο έμεινε ακέφαλη αλλά και άνευ περιεχομένου! Και ας μην έφτανε αυτό λίγο πριν την έλευση του νέου υφυπουργού Οικονομικών ένα σύνολο περιουσιακών στοιχείων που περιλαμβάνει εκατοντάδες χιλιάδες ιδιοκτησίες σε ακίνητα ανεκτίμητης –εν πολλοίς- αξίας μεταφέρθηκε άρον άρον στο Ταμείο Αξιοποίησης της Δημόσιας Περιουσίας. Πιο συγκεκριμένα, το Ταμείο –που η τρικομματική σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου του θυμίζει την κυβέρνηση Παπαδήμου- απέκτησε στις 27 Οκτωβρίου 2011 τα δικαιώματα ψήφου που κατείχε το Δημόσιο πάνω στο 100 % των μετοχών της εταιρείας Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε (ΕΤΑ Α.Ε). Η τελευταία – κάτοχος ενός ιδιότυπου χαρτοφυλακίου δικαιωμάτων υπό διαχείριση, το οποίο περιέχει 379 περιουσιακά στοιχεία που καλύπτουν συνολική επιφάνεια 70.000 στρ. ανά την Ελλάδα- έχει απορροφήσει την εταιρεία Ολυμπιακά Ακίνητα Α.Ε, ενώ σε αυτήν θα ενσωματωθεί και η Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου Α.Ε (ΚΕΔ Α.Ε) αν υλοποιηθεί το πρόγραμμα συγχωνεύσεων και καταργήσεων ΔΕΚΟ που είχε εξαγγείλει και προωθούσε –μάλλον στα λόγια- η κυβέρνηση Παπανδρέου. Μα, είναι κάτι κακό και πολύ περισσότερο παράνομο θα αναρωτηθεί κάποιος από την έστω και εσπευσμένη μεταφορά της ΕΤΑ στο Ταμείο Αξιοποίησης; Προφανώς, όχι! Ούτε παράνομο είναι, ούτε πολύ περισσότερο μια κακή επιλογή. Άλλο είναι το θέμα και άλλα τα ερωτηματικά και οι σκοπιμότητες που την συνοδεύουν. Για παράδειγμα, μέχρι τώρα όποιο περιουσιακό στοιχείο του Δημοσίου περνούσε στον έλεγχο του Ταμείου ήταν για να πάρει «ίσια» το δρόμο της πώλησης –κάτι το οποίο δεν πρέπει λογικά να ισχύει για την ΕΤΑ Α.Ε και τις μετοχές της. Αρα, έχουμε μια αλλαγή κατεύθυνσης και προτεραιοτήτων και πιθανότατα μια καταλυτική στροφή στην πολιτική και την στρατηγική της; Αν ισχύει κάτι τέτοιο γιατί το υπουργείο Οικονομικών δεν προχωρά ταχύτατα στην συγχώνευση των 3 γενικών και ειδικών γραμματειών – της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Περιουσίας και των Ειδικών Γραμματειών ΔΕΚΟ και Αποκρατικοποιήσεων έτσι ώστε να διευκολυνθεί το όλο έργο, να περιορισθεί η γραφειοκρατία και οι αγκυλώσεις αλλά και οι προσωπικές ατζέντες και κυρίως να εξοικονομηθούν πόροι! Η τρόικα και οι εκπρόσωποι της γνωρίζουν από πρώτο χέρι την κατάσταση και έχουν διατυπώσει την άποψη τους για το τι μέλλει γενέσθαι. Από ότι φαίνεται θα επανέλθουν και αυτήν την φορά δεν θα διστάσουν να γίνουν δυσάρεστοι! Με άλλα λόγια, το οικονομικό επιτελείο και πιο συγκεκριμένα, ο αντιπρόεδρος και υπουργός Οικονομικών κ. Ευάγγελος Βενιζέλος χρειάζεται να αποφασίσουν με σαφή και καθαρό τρόπο –και όχι με αποσπασματικές ενέργειες- για τον νέο ρόλο του Ταμείου Αξιοποίησης. Ιδιαίτερα, μετά και την άρον άρον επίσπευση της μεταφοράς περιουσιακών στοιχείων από το δημόσιο χαρτοφυλάκιο (όπως μετοχές 5 εισηγμένων εταιρειών – ΟΠΑΠ, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, ΟΛΠ, ΟΛΘ-, δικαιώματα ψήφου και εκμετάλλευσης –κρατικά λαχεία, κρατικοί περιφερειακοί αερολιμένες, περιφερειακά λιμάνια, Εγνατία Οδός Α.Ε., ΕΤΑ Α.Ε, ΕΛΤΑ Α.Ε κ.α- καθώς και δικαιώματα συμβάσεων παραχώρησης -όπως υφιστάμενοι και νέοι αυτοκινητόδρομοι. Με τα σημερινά δεδομένα, ο υφυπουργός Οικονομικών καθηγητής κ. Ιωάννης Μουρμούρας θα διαπιστώσει ότι «το πουκάμισο είναι αδειανό» καθώς οι αρμοδιότητες του θα είναι στον αέρα… και ο ίδιος άνευ ουσιώδους αντικειμένου! Με τούτα και με εκείνα, η αγορά και κυρίως όσοι εκ των εκπροσώπων της έχουν άμεση σχέση με τα τεκταινόμενα στο Ταμείο Αξιοποίησης Δημόσιας Περιουσίας έχουν αποφανθεί για την σκοπιμότητα της μεταφοράς εξπρές περιουσιακών στοιχείων και ιδιαίτερα, της ΕΤΑ Α.Ε. «Εξασφάλιση ελέγχου από την πλευρά του Ταμείου», είναι η κυρίαρχη απάντηση… Σε 15 χρόνια επεκτείνεται η διάρκεια της σύμβασης εκμετάλλευσης των κρατικών λαχείων από 12 χρόνια όπως είχε ορισθεί για πρώτη φορά τον περασμένο Σεπτέμβριο. Οι λόγοι που υποχρέωσαν την κυβέρνηση Παπανδρέου στις 27 Οκτωβρίου 2011 να παρατείνει το χρόνο της σύμβασης δεν ανακοινώθηκαν επισήμως αν και η επιλογή αυτή έχει συνέπειες και στο τίμημα αλλά και στο ανταγωνισμό που θα αναπτυχθεί.

Κωστας Τσαουσης - [Δημοσιευθηκε στην εφημεριδα ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ την Κυριακη 20 Νοεμβριου 2011]

Το (τελευταιο;) στορι της "Ελευθεροτυπιας"

Με την ίδια άνεση που άναψε τσιγάρο –δίχως προηγουμένως να ζητήσει άδεια ως προσκαλεσμένη στο σχεδόν αποστειρωμένο περιβάλλον ενός διευθύνοντα συμβούλου μιας από τις μεγάλες εμπορικές τράπεζες της χώρας- απάντησε και στο καθοριστικό ερώτημα που ξεκλείδωνε το πακέτο της χρηματοδότησης: «Τίποτα», είπε η εκδότρια και ο τραπεζίτης που έκανε το λάθος να ρωτήσει για το είδος της εγγύησης από την πλευρά της εταιρείας που θα μπορούσε να συνοδεύσει την χρηματοδότηση έμεινε άναυδος. Μάλιστα, προτού καν συνέλθει ήρθε και μια δεύτερη απάντηση που μπορεί και έχει μια ιστορική τεκμηρίωση αλλά σε καμία περίπτωση για τα δεδομένα της τραπεζικής αγοράς και των κανόνων της δεν μπορούσε να εξασφαλίσει το απαραίτητο κλειδί για την χρηματοδότηση της μελλοντικής πορείας της εταιρείας. Μιας εταιρείας που έχει μαζέψει δάνεια της τάξης των 40 και πλέον εκατομμυρίων ευρώ ( 25 εκατ. ευρώ στην Τράπεζα Πειραιώς και άλλα 16 εκατ. ευρώ στην Alpha Bank) και η αξιοποίηση των περιουσιακών της στοιχείων – το κτίριο του Νέου Κόσμου που στεγάζει τα γραφεία της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία» και οι εγκαταστάσεις της εκτυπωτικής μονάδας στο Κορωπί- στην καλύτερη των περιπτώσεων και σε μια διαφορετική συγκυρία για την κτηματαγορά θα μπορούσε να εξασφαλίσει το μηδενισμό του δανεισμού και των βασάνων του. «Νομίζω πως είναι αρκετό ότι η εφημερίδα μας ανέτρεψε τα δεδομένα της αγοράς», είπε ή κάτι σαν και αυτό. Έτσι κι αλλιώς, η απάντηση της χάθηκε μέσα στους καπνούς του τσιγάρου της ή των τσιγάρων της…Η αναφορά της προέδρου του Δ.Σ και διευθύνοντος συμβούλου της εισηγμένης Χ.Κ. Τεγόπουλος κας Μάνιας (Μαριάνθης) Τεγοπούλου στην μεγάλη κίνηση του ΄75 - έναν χρόνο μετά την Μεταπολίτευση- δεν φαίνεται πως είχε πέραση. Το ζητούμενο δεν ήταν η επικαιροποίηση της δικαίωσης της κίνησης του αείμνηστου Χρήστου (Κίτσου) Τεγόπουλου αλλά η εξασφάλιση της συνέχειας της χρηματοδότησης στο κλυδωνιζόμενο συγκρότημα της Μίνωος. Αλλά, ακόμη και σε αυτές τις ιδιαίτερες συνθήκες η κα Τεγοπούλου παρέμεινε αυθεντική – ήταν η Μάνια που ήξεραν και γνώρισαν οι φίλοι και οι συνεργάτες της – η Μάνια των Εξαρχείων (παλαιότερα) αλλά και των καλοκαιριών στα Κουφονήσια και την Φολέγανδρο, η Μάνια που δεν γνώριζε περιορισμούς και δεν έκανε σκόντο στην έτσι και αλλιώς βιωμένη αντισυμβατικότητα της. Και εδώ μπορεί κανείς να διαγνώσει το πρόβλημα, το πρόβλημα της συνάντησης της δική της κουλτούρας με την κουλτούρα των τραπεζιτών. Δύο κουλτούρες- δυο διαφορετικοί πολιτισμοί και εν τέλει , δυο διαφορετικές στάσεις και επιλογές ζωής. Από την πλευρά της, η κα Τεγοπούλου- η Μάνια σε κάθε περίπτωση- δεν υποκρινόταν διόλου όταν υποστήριζε πως δεν έχει τίποτα περισσότερο από το όνομα και την ιστορία της εφημερίδας της για να εξασφαλίσει χρηματοδότηση. Το ίδιο συνέβαινε και όταν η ίδια έλεγε πως εκείνη είναι όλο το μάνατζμεντ της εταιρείας όταν την προέτρεπαν να στείλει τον επικεφαλής της οικονομικής διεύθυνσης της εταιρείας για να προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις ή όταν σφύριζε αδιάφορα στις εκκλήσεις των τραπεζιτών για αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου. Οι τελευταίοι δεν μπορούσαν να καταλάβουν –είναι πέραν από τον υπαρκτό τους κόσμο- την άνεση της να αγοράζει, εν μέσω του κυκλώνα που έχει «χτυπήσει» τα media, το εξοχικό σπίτι του καταδικασμένου για την υπόθεση της «17Ν» Γιωτόπουλου στους Λειψούς (μια αγορά της εκδότριας που έφερε στην δημοσιότητα η εφημερίδα «Το Καρφί») ή να συνεχίζει να καλύπτει οικονομικά τις δραστηριότητες του σημερινού συντρόφου της. Αν και τα ποσά δεν είναι μεγάλα ιδιαίτερα στην περίπτωση της εξαγοράς του διώροφου του Γιωτόπουλου στους Λειψούς -το κόστος ήταν γύρω στα 170 χιλιάδες ευρώ- εκείνο που μετρά είναι οι συμπεριφορές… Το γιατί και το πώς είναι μια άλλη υπόθεση. Εν πολλοίς αιδευκρίνιστη που όμως κινείται στην νομιμότητα της ιδιωτικής, προσωπικής σφαίρας. Με την λογική των τραπεζιτών είναι αδιανόητη οποιαδήποτε συμμετοχή – με τον ένα ή άλλο τρόπο- της εισηγμένης Χ.Κ.Τεγόπουλος στην εταιρεία Planatech A.E. Nαυπηγικού Σχεδιασμού, την εταιρεία του σημερινού συντρόφου της στην ζωή, με τον οποίο έχει αποκτήσει μια όμορφη κορούλα. Για την ιστορία η εισηγμένη εκδοτική εταιρεία έχει δώσει εγγυήσεις στις τράπεζες συνολικού ύψους 3 εκατ. ευρώ υπέρ της Planatech για τις οποίες δεν έχει λάβει καμιά εξασφάλιση. Και εδώ αρχίζουν τα μικρά αλλά ουσιώδη ζητήματα στα ψιλά γράμματα της Εταιρικής Διακυβέρνησης. Κακά τα ψέματα, η κα Τεγοπούλου –η αυθεντικά αντισυμβατική Μάνια- είναι η επικεφαλής και μια εκ των βασικών μετόχων μιας εισηγμένης (public) εταιρείας όπου οι υποχρεώσεις τις περισσότερες φορές είναι υπέρτερες των δικαιωμάτων. Τα (δεδομένα) σύν και πλήν της μετοχικής Δημοκρατίας. Το ΄75 ο πατέρας της, ο Χρήστος Τεγόπουλος –ο Κίτσος- έγινε μέσα σε μια νύκτα χάρις στο αδιαμφισβήτητο θάρρος και την μοναδικά αυθεντική λεβεντιά του άρχοντας του Τύπου- ο μόνος αυτοδημιούργητος, πέραν από τα κυρίαρχα παραδοσιακά τζάκια. Χάρις στα προσόντα του ιδρυτή της αλλά και το κλίμα των πρώτων χρόνων της Μεταπολίτευσης η «Ελευθεροτυπία» απέκτησε γρήγορα χαρακτηριστικά εμβληματικής παρουσίας στην αγορά των media. Μια αγορά όπου η δυνατότητα συμμετοχής στο power game ήταν το υπέρτατο αγαθό που άνοιγε όλες τις πόρτες ακόμη και τα ταμεία των τραπεζών – οι περισσότερες από αυτές υπό τον έλεγχο του κράτους και του εκάστοτε επικεφαλής του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης. Τότε, υπήρχαν ακόμη οι υπουργοί και τα τηλέφωνα τους. Τώρα, η κληρονόμος είχε να αντιμετωπίσει ως συνομιλητής και συναλλασσόμενος τραπεζίτες με διαφορετικές αντιλήψεις περί πολιτικού κόστους … Δυστυχώς, για την κληρονόμο του ιδρυτή της «Ελευθεροτυπίας» η επίκληση των ηρωικών στιγμών του παρελθόντος δεν είχε πέρα από διάθεση κατανόησης κανένα μα κανένα πρακτικό αντίκρισμα στην Ελλάδα του Μνημονίου… Έτσι, πολύ γρήγορα η κα Μάνια Τεγοπούλου βρέθηκε να αγωνίζεται μόνη –αν και οπλισμένη με δύναμη ψυχής και με πολύ αξιοπρέπεια- για να περισώσει στις δύσκολες συνθήκες της οικονομικής ασφυξίας των media ό,τι θα μπορούσε να περισωθεί από την οικογενειακή επιχειρηματική κληρονομιά. Μόνη απέναντι σε τραπεζίτες που με κάθε σεβασμό απέναντι σε μια ζώσα ιστορία απαιτούσαν να δουν, να καταγράψουν και να αξιολογήσουν δεδομένα. Η κα Μάνια Τεγοπούλου πολλές φορές σε κρίσιμες στιγμές του περασμένου καλοκαιριού δεν δίστασε να ομολογήσει πως είναι και η …οικονομική διευθύντρια της εταιρείας – ένα επικίνδυνο φλερτάρισμα με τα one man show εγχειρήματα. Είναι αλήθεια πως η κα Μάνια Τεγοπούλου, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Χ.Κ. Τεγόπουλος, είναι και παραμένει το μοναδικό εκτελεστικό μέλος του πενταμελούς Δ.Σ – ακόμη και η αδελφή της Ελένη που μετέχει με την ιδιότητα της αντιπροέδρου είναι μη εκτελεστικό μέλος. Το γεγονός αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η κα Τεγοπούλου είναι –προφανώς με επιλογή, έστω και αναγκαστική- η μόνη που έχει ευθύνες για την ενεργή συμμετοχή της στο μάνατζμεντ και δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυρισθεί κανείς πως η ίδια συγκέντρωσε και συνεχίζει να συγκεντρώνει στο πρόσωπο της τα πάντα – ευθύνες και υποχρεώσεις για το καλό και το κακό… Και αυτό σε μια περίοδο που η εμβληματική εφημερίδα της Μεταπολίτευσης και γενικότερα, η ιδιοκτήτρια εκδοτική επιχείρηση βρέθηκε κυριολεκτικά ευάλωτη στο μάτι του κυκλώνα που «χτύπησε» τα media. Η κυκλοφορία της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία»(συμπεριλαμβανομένης και της Σαββατιάτικης έκδοσης) μέσα σε ένα χρόνο – πρώτο εξάμηνο 2011 σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο του 2010- είναι κατά μέσο όρο χαμηλότερη κατά 28,93%, και της κυριακάτικης έκδοσης κατά 26,51%. Επιπλέον, τα έσοδα από τις πωλήσεις το πρώτο εξάμηνο του 2011 διαμορφώθηκαν στο ύψος των 13,8 εκατ. ευρώ παρουσιάζοντας μείωση κατά 39,77% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2010, ενώ τα διαφημιστικά έσοδα της «Ελευθεροτυπίας», της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας» και των ενθέτων τους το πρώτο εξάμηνο του 2011 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2010 μειώθηκαν κατά 45,49% περίπου. Πιο συγκεκριμένα, τα έσοδα από διαφημιστικές καταχωρήσεις στο πρώτο εξάμηνο του 2011 ανήλθαν σε 4,17 έναντι 7,65 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2010. Με βάση αυτές τις επιδόσεις ο κύκλος εργασιών του Ομίλου και της Εταιρείας το πρώτο εξάμηνο του 2011 ανήλθε σε 23 εκατ. ευρώ περίπου παρουσιάζοντας μείωση κατά 31% περίπου σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2010 και το τελικό αποτέλεσμα – μετά από φόρους- ήταν για τα καλά ζημιογόνο. Πιο συγκεκριμένα, οι ζημιές του ομίλου και της εταιρείας το πρώτο εξάμηνο του 2011 έφτασαν τα 14,6 και 15,4 εκατ. ευρώ έναντι ζημιών 9,9 και 9,7 εκατ. ευρώ αντίστοιχα το ίδιο χρονικό διάστημα για το 2010. Τα αποτελέσματα ανακοινώνονται στα τέλη του περασμένου Αυγούστου όταν το κλίμα ακόμη δεν έχει βαρύνει για τα καλά από τον ερχομό των ελεγκτών της Blackrock στις τράπεζες αλλά και τα αδιέξοδα της γενικότερης οικονομικής πολιτικής. Τότε ξαναήρθε στην επιφάνεια με πολύ δραματικό τρόπο η επικαιροποίηση του σχεδίου για την εξυγίανση των οικονομικών και την αναδιάρθρωση των δομών και της λειτουργίας της εταιρείας- ένα σχέδιο που απαιτούσε κοντά στα 22 εκατομμύρια ευρώ για να εφαρμοσθεί σωστά και να αποδώσει τα προσδοκώμενα από όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές. Το πακέτο της χρηματοδότησης –τουλάχιστον σύμφωνα με το αίτημα που κατατέθηκε στις αρχές του περασμένου καλοκαιριού στην διοίκηση της Alpha Bank- προέβλεπε ότι τα 8 εκατομμύρια ευρώ θα ήταν διαθέσιμα για τις ανάγκες του 2011, ενώ άλλα 8 εκατομμύρια ευρώ θα έπρεπε να ήταν διαθέσιμα για τον επόμενο χρόνο, το 2012. Τα 16 αυτά εκατομμύρια θα ήταν η συνεισφορά της Alpha Bank,ενώ το υπόλοιπο κομμάτι του πακέτου χρηματοδότησης περνούσε –έτσι τουλάχιστον φαινόταν πως έχει συμφωνηθεί ανάμεσα στα δύο μέρη- στην αποκλειστική ευθύνη των μετόχων της Χ.Κ. Τεγόπουλος και κυρίως στις πλάτες των βασικών της μετόχων δηλαδή στις θυγατέρες του ιδρυτή της «Ελευροτυπίας» αείμνηστου Κίτσου Τεγόπουλου. Η κ. Μάνια (Μαριάνθη) Τεγοπούλου και η κ. Ελένη Τεγοπούλου (η Λένα Μακρή της αθηναϊκής θεατρικής σκηνής) κατέχουν πάνω από το 76 % της εισηγμένης εταιρείας θα έπρεπε να προχωρήσουν άμεσα σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου και να βάλουν την μερίδα του λέοντος, στηρίζοντας την οικογενειακή επιχειρηματική-εκδοτική παράδοση και επένδυση. Ο τρίτος τη τάξει μέτοχος, η ΝΕΠ Εκδόσεις Α.Ε (με το 12,5 % των μετοχών) –κληρονομιά από το πέρασμα του κ. Λαυρέντη Λαυρεντιάδη από τα media- μάλλον δεν είναι σε θέση να παίξει το ρόλο του «λευκού ιππότη» ακόμη κι αν το ήθελε… Μέχρι την πρόσφατη ανακοίνωση της ίδιας της εταιρείας και της διοίκησης της –το πρωτοσέλιδο της «Ελευθεροτυπίας»- όπου οι αναγνώστες της και ευρύτερα, η κοινή γνώμη μάθαινε τα περί της άρνησης της Αlpha Bank να προχωρήσει σε εκταμίευση 8 εκατομμυρίων ευρώ δεν υπήρξε καμιά εξέλιξη στο κρίσιμο ζήτημα της κεφαλαιακής ενίσχυσης της εισηγμένης εταιρείας μέσω της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου, ούτε πολύ περισσότερο προχώρησε έστω και κατ΄ελάχιστο η υλοποίηση του σχεδίου εξυγίανσης. Και εδώ βρίσκεται, σύμφωνα με συνδυασμένες και αξιολογημένες πληροφορίες, το κουμπί της υπόθεσης. Αλλά, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Στις αρχές του περασμένου Απριλίου η μετοχική βάση της Χ.Κ. Τεγόπουλος, η επενδυτική κοινότητα, η τραπεζική αγορά αλλά και η ευρύτερη κοινή γνώμη είχε την ευκαιρία να πληροφορηθεί πως η διοίκηση της εισηγμένης εκδοτικής επιχείρησης θεωρούσε πως το δίκιο ήταν όλο με το μέρος της σε σχέση με μια μίνι αντιπαράθεση με το μάνατζμεντ της Τράπεζας Πειραιώς. Πιο συγκεκριμένα, ένα μικρό απόσπασμα από την ανακοίνωση της Έκθεσης Διαχείρισης που συνόδευε τον Ισολογισμό του 2010 στο επίσημο site του Χρηματιστηρίου Αθηνών έδινε την εικόνα της πραγματικότητας και άφηνε μια πολύ πικρή γεύση σε όλους όσοι από την εκδοτική πιάτσα και την δημοσιογραφική οικογένεια για πρώτη φορά συνειδητοποιούσαν ότι η πιο εμβληματική από τις εφημερίδες της Μεταπολίτευσης αντιμετώπιζε κρίσιμα προβλήματα ρευστότητας. Τι ανέφερε, όμως, αυτό το μικρό απόσπασμα; «Επιπλέον για την βελτίωση της ρευστότητας και τη συνέχιση της δραστηριότητας της Εταιρείας προτιθέμεθα εντός του 2011, να ενισχύσουμε κεφαλαιακά την Εταιρεία ή να προσφύγουμε σε περαιτέρω δανεισμό ή να αξιοποιήσουμε τα περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας. Επιπροσθέτως για το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα η εταιρεία δικαιούται να εισπράξει ποσό 5.000.000 ευρώ από την έκδοση ομολογιών, του ομολογιακού δανείου που έχει συνάψει με την Τράπεζα Πειραιώς ποσού 25.000.000 ευρώ». Η συνέχεια είναι πάνω κάτω γνωστή. Τα 5 εκατ. ευρώ έγιναν αφορμή να γραφούν και να ξαναγραφούν αιχμηρά σχόλια (αρκετά από αυτά από την ίδια την κα Μάνια Τεγοπούλου) στις παραπολιτικές σελίδες της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία» και το ζημιογόνο αποτέλεσμα του 2010 –που ξεπέρασε κάθε όριο- οδήγησε την μετοχή της εισηγμένης εταιρείας σε καθεστώς επιτήρησης στο οποίο παραμένει και σήμερα. Σε αυτό το κλίμα η διοίκηση της Χ.Κ. Τεγόπουλος εμφανίζεται και ενώπιον των εν δυνάμει χρηματοδοτών – δανειστών της διατεθειμένη να συζητήσει και ενδεχομένως να αποδεχθεί ένα σχέδιο οικονομικής εξυγίανσης και επιχειρησιακής αναδιάρθρωσης και ανασυγκρότησης. Το σχέδιο αυτό μπορεί να είχε αρκετές παραλλαγές αλλά στον πυρήνα του είχε ορισμένες απλές και συγκεκριμένες παραδοχές τις οποίες δεν μπορούσε κανείς ούτε να αγνοήσει, ούτε και να παρακάμψει. Καθαρές κουβέντες. Τα σύκα σύκα και η σκάφη σκάφη. Ποιες ήταν, όμως, αυτές οι παραδοχές; Η πρώτη και καίρια από αυτές τις παραδοχές είχε να κάνει με την πληγή του τυπογραφείου, της ιδιόκτητης εκτυπωτικής μονάδας που είναι εγκατεστημένη στο Κορωπί. Η συγκεκριμένη μονάδα που απασχολεί πάνω από το 1/3 του συνόλου του προσωπικού ( 350 σε σύνολο πάνω από 800 εργαζόμενους) βάζει μέσα στην εισηγμένη κατά 10 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο. Η βασική πρόταση για την πλήρη και οριστική αντιμετώπιση της χαίνουσας πληγής ήταν το κλείσιμο του τυπογραφείου και η αξιοποίηση των εγκαταστάσεων (πώληση ή ενοικίαση). Προφανώς, το κλείσιμο του τυπογραφείου θα είχε άμεση συνέπεια να συμπαρασύρει το σύνολο των εργαζομένων σε αυτό… Τραπεζικοί κύκλοι θεωρούσαν και συνεχίζουν να θεωρούν και σήμερα πως το κλείσιμο του τυπογραφείου θα ήταν μια καθοριστική κίνηση που θα επέτρεπε στην ίδια την επιχείρηση να ανασάνει και να μπορέσει να σταθεί ως αξιόπιστος συνομιλητής στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης. Αλλά, δεν ήταν το τυπογραφείο το μόνο αγκάθι. Η μείωση του προσωπικού στο κτίριο της Μίνωος άρχισε να γίνεται από κάποια στιγμή και πέρα ένα βασικό προαπαιτούμενο για την συνέχεια. Ο τελικός αριθμός δεν θα έπρεπε να ξεπερνά τα 250 με 300 άτομα – δημοσιογράφοι, τεχνικοί και διοικητικό- υποστηρικτικό προσωπικό. Και αυτό γιατί κανείς δεν μπορούσε να βάλει υπογραφή σε ένα σχέδιο εξυγίανσης που αδυνατούσε να βάλει τέρμα στην ζημιογόνο λειτουργία της εταιρείας. «Με 2 εκατ. ευρώ ζημιές το μήνα, καμία λύση δεν μπορούσε να προχωρήσει», λέει υψηλόβαθμο τραπεζικό στέλεχος με συμμετοχή στις διαπραγματεύσεις του περασμένου καλοκαιριού. Σήμερα, ακόμη κι αν εκταμιευόταν η πρώτη δόση των 8 εκατ. ευρώ –σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο- θα έφευγε στα δεδουλευμένα… που παραμένουν απλήρωτα. Κώστας Τσαούσης - [Δημοσιευθυηκε στην εφημεριδα ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ την Κυριακη 13 Νοεμβριου 2011]

Ο επίμονος τραπεζίτης … στο τιμόνι της χώρας.

Ένα τηλεφώνημα και μια επιστολή –όλη κι όλη 10 γραμμές- έκριναν την τύχη και το μέλλον του κ. Λουκά Παπαδήμου στην διοίκηση της Τράπεζας της Ελλάδος. Η επιστολή είχε αποδέκτη τον τότε πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου και έφερε την υπογραφή του τότε υπουργού Εθνικής Οικονομίας κ. Γιάννου Παπαντωνίου. Είχε προηγηθεί μια τηλεφωνική επικοινωνία ανάμεσα στους δύο άνδρες, όπου ο Ανδρέας Παπανδρέου έδωσε το πράσινο φώς στον υπουργό του να δρομολογήσει την αλλαγή στην κορυφή της Κεντρικής Τράπεζας της χώρας. Ήταν λίγες μόλις μέρες πριν το τέλος του Οκτωβρίου του 1994 –κλεισμένα 17 χρόνια από τότε. Ο μέχρι τότε υποδιοικητής αναλάμβανε το ανώτατο αξίωμα στην διοίκηση της Κεντρικής Τράπεζας, με πρόταση Παπαντωνίου και αποδοχή Παπανδρέου, διαδεχόμενος τον Γιάννη Μπούτο. Αλλά, ας πούμε την ιστορία από την αρχή. Ο Ανδρέας Παπανδρέου επιστρέφει με θριαμβευτικό τρόπο -ποσοστό 47%- στην εξουσία μετά το διάλλειμα Μητσοτάκη και επιλέγει να στείλει στην Τράπεζα της Ελλάδος –στη θέση του κ. Τίμου Χριστοδούλου- έναν παλιό Καραμανλικό που όμως είχε το θάρρος να σταθεί δίπλα του στις δύσκολες για εκείνον πολιτικές και προσωπικές του ώρες μετά το ‘89. Έτσι, στις αρχές Δεκεμβρίου 1993 διορίζεται διοικητής ο Γιάννης Μπούτος – παλιός υπουργός του Κωνσταντίνου Καραμανλή και από τα εξέχοντα πρόσωπα της κεντροδεξιάς που είχαν συμμετάσχει στο συμμαχικό σχήμα της Δημοκρατικής Συμπαράταξης. Την ίδια ώρα, ο κ. Παπαδήμος, επί σειρά ετών οικονομικός σύμβουλος της Κεντρικής Τράπεζας,από την αρχή της διοίκησης Δημήτρη Χαλικιά, γίνεται υποδιοικητής. Ούτε πέντε μήνες μετά, δηλαδή τον Απρίλιο του 1994, ο Γιώργος Γεννηματάς που βρέθηκε αμέσως μετά τις εκλογές του Οκτωβρίου του 1993 και παρά τα σοβαρότατα προβλήματα υγείας στο πηδάλιο του οικονομικού επιτελείου χάνει την μάχη για την ζωή και στην θέση του ορίζεται ο Γιάννος Παπαντωνίου. Λίγες μέρες –ούτε δέκα το πολύ μέρες όπως θυμούνται παλιοί οικονομικοί συντάκτες- μετά την αναγκαστική αλλαγή φρουράς στο κτίριο της Πλ. Συντάγματος ξεκινά μια σφοδρή επίθεση κερδοσκόπων απέναντι στην δραχμή στις ξένες αγορές. Τότε, για πρώτη φορά ο Παπανδρέου νιώθει να μην είναι στο ίδιο μήκος κύματος με τον Μπούτο. «Είχαν διαφορετικές προσεγγίσεις στο ζήτημα τόσο της ισοτιμίας της δραχμής, όσο και της αντιμετώπισης των κερδοσκόπων», επισημαίνουν παλαιοί συνεργάτες του Ανδρέα Παπανδρέου, «και προς τιμήν τους δεν το έκρυβαν». Η διαφορά αυτή, όμως, φαίνεται πως δηλητηρίαζε όσο περνούσε ο καιρός την σχέση συνεργασίας τους και ο Ανδρέας ήδη από το καλοκαίρι του ’94 αναζητούσε μια αφορμή για την «έξοδο» του Μπούτου από την Τράπεζα της Ελλάδος. Η αφορμή βρέθηκε σε ένα κατά τα άλλα τυπικό διαχειριστικό θέμα ευθύνης του Κεντρικού Τραπεζίτη και ο Ανδρέας ζήτησε από τον Γιάννο Παπαντωνίου εδώ και τώρα ένα όνομα. Έτσι άρχισε η ιστορία του κ. Λουκά Παπαδήμου στην κορυφή της εποπτικής αρχής του χρηματοπιστωτικού τομέα στην χώρα μας που αποτέλεσε, δίχως άλλο, και την απαρχή για την καθιέρωση του στην πρώτη σειρά των εγνωσμένου κύρους προσωπικοτήτων με παρουσία στο δημόσιο βίο της χώρας. Ο Ανδρέας Παπανδρέου μπορεί να μην είχε πάρε δώσε με τον τότε 40αρη ακαδημαϊκό –ήταν ήδη καθηγητής στο Οικονομικό του Πανεπιστημίου Αθηνών και μάλιστα δίδασκε μαζί με τον κ. Γιάννη Στουρνάρα μεταξύ άλλων το μάθημα «Θεωρία της Οικονομικής Πολιτικής»- αλλά είχε μια εικόνα μια εικόνα για εκείνον. Μια εικόνα που ήταν και καλή και καθαρή και κυρίως είχε φιλοτεχνηθεί ψηφίδα- ψηφίδα με πληροφορίες από την ακαδημαϊκή και ερευνητική προϋπηρεσία του αλλά και τις γενικότερες καταβολές του. Άλλωστε, το βιογραφικό του δεν άφηνε περιθώρια αμφισβητήσεων και ο Ανδρέας Παπανδρέου γνώριζε καλύτερα από πολλούς άλλους τι σήμαινε η κάθε μια αναφορά και ποια ήταν η αποτίμηση της αξίας της. Προφανώς και πρόσεξε όσο κανείς άλλος τις σπουδές στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασσαχουσέττης (ΜΙΤ), απ’ όπου ο Λουκάς Παπαδήμος πήρε και το διδακτορικό του δίπλωμα στα Οικονομικά. ‘Όπως το ίδιο θα έκανε διαβάζοντας για τα 9 χρόνια ακαδημαϊκής πορείας – από το 1975 μέχρι το 1984- ως καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Columbia στη Νέα Υόρκη. Εκείνα τα χρόνια πρέπει να ήταν που γνωρίστηκε με την σύζυγο του, μια δραστήρια γυναίκα που προτιμά να μιλά και να εκφράζεται με την δύναμη των χρωμάτων. Αν πιστέψουμε το site του Πανεπιστημίoυ Columbia –Teachers College- η Shanna Ingram Παπαδημου ολοκληρώνει τις σπουδές της εκεί το 1980 και ακολουθεί τον σύζυγο της στην Ελλάδα. Από τότε, η ολλανδικών οικογενειακών καταβολών Shanna αλλά κοσμοπολίτισα μέχρι το μεδούλι τον ακολουθεί τον αγαπημένο της Λουκά σε κάθε του βήμα και συνεχίζει παντού και πάντα να ζωγραφίζει και να αποτυπώνει στον καμβά τον προσωπικό της κόσμο και την προσωπική της αλήθεια. ‘Οποιος δεν έχει δει τα έργα της που αναφέρονται στις μέρες της Νέας Υόρκης –τα ζεστά κόκκινα και τα εύθυμα πορτοκαλί- αλλά και της ψυχρές μέρες της Φρανκφούρτης με την αμυδρή πράσινη ελπίδα… Πάντως, δεν ήταν μόνο το βιογραφικό που μέτρησε στην επιλογή του κ. Παπαδήμου, στην πρόταση του κ. Παπαντωνίου και στην αποδοχή της από τον αείμνηστο Ανδρέα Παπανδρέου. Και αυτό γιατί ο σημερινός Πρωθυπουργός είχε πάρει με τον καλύτερο δυνατόν τρόπο το διαβατήριο για την είσοδο στα δημόσια πράγματα. Το διαβατήριο ήταν η συμμετοχή στην ολιγομελή Επιτροπή Αγγελόπουλου – από το όνομα του επικεφαλής της, του ακαδημαϊκού Άγγελου Αγγελόπουλου- την εποχή της Οικουμενικής Κυβέρνησης στην προεδρία της οποίας βρισκόταν ο Ξενοφών Ζολώτας, ένα εμβληματικό πρόσωπο της μεταπολεμικής πολιτικής και οικονομικής ζωής της χώρας. Ο κ. Παπαδήμος, ήδη από το 1988 καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών, βρέθηκε με υψηλές συστάσεις –του ίδιου του Ξενοφώντος Ζολώτα αλλά και του τότε διοικητή της ΤτΕ Δημήτρη Χαλικιά- στην επιστημονική επιτροπή Αγγελόπουλου που κατήρτισε τη γνωστή Έκθεση για τη "Σταθεροποίηση και Ανάπτυξη της Ελληνικής Oικονομίας", μία ακόμη από τις πολλές Εκθέσεις Ελλήνων και ξένων που αραχνιάζουν σε ράφια και …ντουλάπια. Για την ιστορία, στην ίδια Επιτροπή ο κ. Παπαδήμος βρέθηκε μαζί με συναδέλφους του από το Οικονομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών που έπαιξαν ρόλο στα πράγματα στην συνέχεια όπως ο κ.Τάσος Γιαννίτσης και ο κ. Σταύρος Θωμαδάκης. Μία παρένθεση στο σημείο αυτό είναι χρήσιμη και αναγκαία. Η ακαδημαϊκή πορεία του κ. Παπαδήμου στην Ελλάδα αρχίζει το 1984 όταν έρχεται ως επισκέπτης καθηγητής στο σημερινό Οικονομικό Πανεπιστήμιο, την παλιά και καλή ΑΣΟΕΕ. Εκεί, μένει ουσιαστικά για μια σεζόν. Θα περάσουν τρία ολόκληρα χρόνια μέχρι να εκλεγεί καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, σε ένα Τμήμα όπου η πόλωση ανάμεσα στους «συντηρητικούς» και τους «προοδευτικούς» κυριαρχεί και το στάτους κβο τηρείται με θρησκευτική ευλάβεια. Στην φάση της εκλογής του κ. Παπαδήμου οι «προοδευτικοί», με ηγέτη τον πρώην υπουργό Κωστή Βαϊτσο, έχουν το πάνω χέρι και σε αυτούς ανήκει η πρωτοβουλία για την εκλογή νέων καθηγητών που εδραιώνουν την κυριαρχία της στα πράγματα. Από την άλλη πλευρά, η παράταξη των «συντηρητικών» όπου κυριαρχεί η παρουσία του Παναγιώτη Παυλόπουλου, του Κωνσταντίνου Δρακάτου και του Γιώργου Οικονόμου προωθεί και εκείνη καινούργια πρόσωπα, μεταξύ των οποίων και ο Γιώργος Προβόπουλος. Σε αυτό το περιβάλλον προωθείται η υποψηφιότητα Παπαδήμου και επιτυγχάνεται η εκλογή του ως καθηγητή. Αντιδράσεις για το πρόσωπο του δεν υπήρξαν ή τουλάχιστον δεν καταγράφηκαν στην μνήμη των περισσότερων από τους παλιούς καθηγητές. Άλλωστε, ο κ. Παπαδήμος τα «παράσημα» τα είχε αποκτήσει στο εξωτερικό και η παρουσία του στην Τράπεζα της Ελλάδος –Οικονομικός Σύμβουλος, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών- του έδινε κύρος και αξιοπιστία στους ακαδημαϊκούς κύκλους της εποχής. Εκείνα τα χρόνια και σε εκείνους τους χώρους φτιάχνονται και δοκιμάζονται σχέσεις, δεσμοί και φιλίες. Για παράδειγμα, ο κ. Παπαδήμος είναι υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος όταν ο συνάδελφος του στο Πανεπιστήμιο, ο κ. Γιάννης Στουρνάρας ακολουθεί στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας τα βήματα ανόδου του κ. Γιάννου Παπαντωνίου και αναλαμβάνει την θέση του προέδρου του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων (ΣΟΕ)- ένα κρίσιμο πόστο δίπλα στον υπουργό. Όταν ξεσπάει, λοιπόν, η «μάχη της δραχμής» -άνοιξη του 1994- και η διάσταση απόψεων και προσεγγίσεων ανάμεσα στην κυβέρνηση Παπανδρέου και την διοίκηση της Τράπεζας της Ελλάδος υπό τον Γιάννη Μπούτο, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας γνωρίζει από πρώτο χέρι τις απόψεις του υποδιοικητή και δεν διστάζει ούτε στιγμή να βάλει το όνομα του στο χαρτί μερικούς μήνες μετά όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου έχει αποφασίσει να προχωρήσουν οι διαδικασίες αλλαγής στην κορυφή της Τράπεζας της Ελλάδος. Οι τρείς τους – Γιάννος Παπαντωνίου, Γιάννης Στουρνάρας και Λουκάς Παπαδήμος- θα συντονίσουν τα βήματα τους και θα συμπορευθούν για χρόνια, ειδικά δε μετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον κ. Κώστα Σημίτη. Ο τελευταίος βρίσκει μια παγιωμένη κατάσταση στα οικονομικά της Κυβέρνησης και του Κράτους με την οποία συμφωνεί, στηρίζει και στηρίζεται σε αυτήν. Σύμφωνα με αφηγήσεις των πρωταγωνιστών της εποχής ο κ. Λουκάς Παπαδήμος είναι ο πρώτος που μαθαίνει το σχέδιο για την υποτίμηση της δραχμής. Είναι Δεκέμβριος του 1997. Ο κ. Γιάννος Παπαντωνίου όταν πείθεται για την σκοπιμότητα της χρονικής επίσπευσης της έτσι κι αλλιώς αναγκαίας και απαραίτητης υποτίμησης –ήταν να γίνει μέχρι το τέλος του 1998- σπεύδει σε εκείνον και ανοίγει πλήρως τα χαρτιά του. Έτσι, όταν ο κ. Παπαντωνίου λίγο μετά τις γιορτές παρουσιάζει την πρόταση του στον πρωθυπουργό κ. Κώστα Σημίτη είναι σε θέση να πει: «Ο Λουκάς συμφωνεί». Η υποτίμηση γίνεται στις 15 Μαρτίου του 1998 και ήταν ένα από τα προαπαιτούμενα για την πορεία της χώρας προς το ευρώ. Η παρουσία του κ. Παπαδήμου στα χρόνια της διακυβέρνησης Σημίτη είναι καταλυτική. Πολλοί αναρωτιούνται αν και σε ποιο βαθμό ο τότε διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος μπορεί να λογισθεί και να προσμετρηθεί στους «Αποστόλους» του σημιτικού Εκσυγχρονισμού; Η απάντηση είναι μάλλον εύκολη και απλή. Ο κ. Παπαδήμος ανήκει εξ αρχής –από την πρώτη στιγμή της παρουσίας του στο δημόσιο βίο- σε εκείνο το ρεύμα που αποζητούσε τον πολιτικό και οικονομικό εκσυγχρονισμό και εν τέλει βρήκε στο πρόσωπο του Κώστα Σημίτη τον πολιτικό του εκφραστή. Ο κ. Παπαδήμος έρχεται στην Τράπεζα της Ελλάδος όταν το κεφάλαιο του κ. Γεράσιμου Αρσένη έχει πλήρως αναλωθεί και ο ίδιος αρνείται να συμμετέχει στην υψηλών προδιαγραφών εσωκομματική και ενδοκυβερνητική ίντριγκα – που μπορεί να φαίνεται γλυκειά όσο και επικίνδυνη για ενθουσιώδεις και απρόσεκτους… Ενας παλιός του συνάδελφος ακούγοντας το ερώτημα «σε ποιόν Θεό πιστεύει» ο κ. Παπαδήμος, δεν έχει κανένα ενδοιασμό για να απαντήσει: «Ήταν και παραμένει τυπικός American Liberal» - ένας κατ΄εξοχήν αμετάφραστος όρος για τα ελληνικά πολιτικά και όχι μόνο δεδομένα. Ο ίδιος συνομιλητής σπεύδει να διευκρινίσει ότι «ο Λουκάς κάθε άλλο παρά υποτίμησε ή απαξίωσε την πολιτική τάξη των πραγμάτων στην Ελλάδα απλώς συμμετείχε με τον τρόπο που επιβάλλει η ιδιότητα του statesman». Και ως statesman λειτούργησε σε κάθε του βήμα ο 64χρονος σήμερα απόφοιτος του φημισμένου Ιδρύματος Τεχνολογίας της Μασσαχουσέττης (ΜΙΤ)- απ’ όπου πήρε και το διδακτορικό του δίπλωμα στα Οικονομικά. Ο κ. Παπαδήμος, όπως οι περισσότεροι απόφοιτοι του Κολλεγίου εκείνης της εποχής, έφυγε για την Αμερική. Ηταν το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’60, λίγο πριν από την έλευση της χούντας. Η απόφαση –που υλοποιήθηκε κιόλας-ήταν να σπουδάσει φυσικός. Ασχέτως αν στην συνέχεια τον κέρδισε η Οικονομική Επιστήμη και κατάφερε να συνδυάσει την ακαδημαϊκή καριέρα με θέσεις υψηλής ευθύνης. Σε όλη αυτήν την πορεία επιθυμούσε και κατάφερε να λειτουργήσει ως statesman και δίχως άλλο να διατηρήσει ως κόρη οφθαλμού την εν πολλοίς παρεξηγημένη επιμονή του στην διατήρηση της ανεξαρτησίας του απέναντι στην καθημερινή ρουτίνα της διαχείρισης των δημοσίων πραγμάτων. Αυτή ήταν και η πραγματική του δύναμη, αλλά και η βάση της δυνατότητας του να αποτελεί ένα διακριτό πόλο, κάτι που ποτέ δεν θέλησε να καταλάβει και να αποδεχθεί ο απερχόμενος Πρωθυπουργός κ. Γιώργος Παπανδρέου. Και αυτός παρά το γεγονός ότι ο τελευταίος διέθετε και προφανώς, συνεχίζει να διαθέτει μια πολυκεντρική αντίληψη για την εξουσία αλλά και διατηρεί ανοιχτούς διαύλους διαβούλευσης με statesmen εγγυημένης αξιοπιστίας, φερεγγυότητας και επιρροής – τουλάχιστον στο εξωτερικό. Σε κάθε περίπτωση, η κουλτούρα της πολιτικής ανεξαρτησίας για τον κ. Παπαδήμο είναι βίωμα ήδη από τα χρόνια της Αμερικής. Από την εποχή των αρχών του ΄80 που πρωτοδούλεψε στις υπηρεσίες της Ομοσπονδιακής Τράπεζας (Federal Reserve) στην Βοστώνη για να ακολουθήσει μετά η Τράπεζα της Ελλάδος και η κορύφωση, η αντιπροεδρία σε ένα από τους πυλώνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Σε αυτούς τους θεσμούς η πολιτική ανεξαρτησία είναι δεδομένη και λειτουργεί παράγοντας και τροφοδοτώντας συμπεριφορές στο δημόσιο βίο που μένουν αδιαπραγμάτευτες και αναλλοίωτες στο χρόνο. Το κεκτημένο αυτό δηλαδή η πολιτική ανεξαρτησία του επέτρεψε να αποτελεί μια καθαρή «φωνή ευθύνης» για τα ελληνικά δημόσια πράγματα την ίδια ακριβώς στιγμή που ήταν και παραμένει ένα απολύτως διακριτό σημείο αναφοράς για τον ευρωπαϊκό και διεθνή παράγοντα. Κι αυτό το χαρακτηριστικό - από μόνο του- ήταν μια ακριβή περιουσία που δεν κατάφερε να αξιοποιήσει σωστά και υπεύθυνα ο απερχόμενος πρωθυπουργός ακόμα και όταν τον όρισε ως σύμβουλο του. Όταν άνοιξε η συζήτηση για το λεγόμενο «ειδικό ρόλο» του κ. Λ. Παπαδήμου στο τέλος του καλοκαιριού του 2010 –όταν η Ελλάδα βρισκόταν ήδη στην εποχή του Μνημονίου- δεν ήταν λίγοι εκείνοι εντός και εκτός κυβέρνησης Παπανδρέου που δεν είχαν κανένα πρόβλημα να αναφωνήσουν πως «ο Παπαδήμος δεν είναι … Σκιόπα» - αναφορά στον μακαρίτη πλέον Τομάζο Πάντοα Σκιόπα, στενό συνεργάτη του Ζακ Ντελόρ και του Ρομάνο Πρόντι, που δέχθηκε να παράσχει για 4 μήνες τις έμμισθες υπηρεσίες του στον κ. Παπανδρέου. Τότε συνέβη κάτι ανάλογο με το θρίλερ της πρωθυπουργίας που ζήσαμε όλοι μας πριν από λίγες μέρες. Ο κ. Παπαδήμος ήρθε με (κυβερνητικές) τυμπανοκρουσίες ως σύμβουλος Παπανδρέου –άτυπος και κυρίως και προς τιμήν του, άμισθος- αλλά πολύ γρήγορα φάνηκε πως κανείς δεν τον ήθελε στα πόδια του… Το κλειστό σύστημα του Μαξίμου –όπως συνέβη και πριν από λίγες μέρες- φοβήθηκε την παρουσία του κ. Παπαδήμου, όχι του «σημιτικού Παπαδήμου» αλλά του statesman Παπαδήμου. Το κυριότερο στοιχείο που φόβιζε το κλειστό σύστημα του Μαξίμου επί Παπανδρέου ήταν η φωνή ευθύνης του κ. Παπαδήμου αλλά και το γεγονός ότι διέθετε πραγματική επιρροή σε διεθνείς κύκλους ως αποτέλεσμα ενός ικανού αποθέματος αξιοπιστίας που είχε συγκεντρωθεί τα τόσα χρόνια της θητείας του σε θεσμούς όπως η Τράπεζα της Ελλάδος και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και αυτό το απόθεμα αξιοπιστίας θα μπορούσε να τεθεί στην υπηρεσία του εθνικού συμφέροντος –και μόνον- μέσα στο έτσι κι αλλιώς δαιδαλώδες σκηνικό διεθνών διασυνδέσεων, επαφών και σχέσεων. Με άλλα λόγια, ο κ. Παπαδήμος μπορούσε από τότε – τέλος καλοκαιριού , αρχές φθινοπώρου 2010- να λειτουργήσει σε προσωπικό επίπεδο και έχοντας την απαιτούμενη και αναγκαία νομιμοποίηση ως ένας άτυπος αλλά ουσιαστικός διπλωμάτης των συμφερόντων της ελληνικής οικονομίας μακριά από τους πειρασμούς των πολιτικών διαπραγματεύσεων και απλής προσκόμισης εκτυπωμένων σελίδων με ξερά νούμερα και στατιστικές… Άλλωστε, το 2010 ο κ. Παπαδήμος ολοκληρώνει από την θέση του αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ένα εξαετή κύκλο στην καρδιά του συστήματος για την Ευρωζώνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εκείνη την ώρα λοιπόν ήταν το σωστό timing αλλά ο «χρόνος ΠΑΣΟΚ» είναι διαφορετικός και πάντα σε απόκλιση από την πραγματικότητα και τα ζητήματα της. Στο Μέγαρο Μαξίμου αλλά και στην ευρύτερη πολιτική τάξη των Αθηνών το φθινόπωρο του 2010 ο «…τραπεζίτης» ή «ο follower του Τρισέ» όπως έλεγαν πολλοί και διάφοροι στα πέριξ της Πλατείας Συντάγματος δεν ήταν χρειαζούμενος – «μακριά και αγαπημένοι» λοιπόν. Αλλά, ακόμη και τότε κανείς δεν τους πίστευε. Το γεγονός μάλιστα της αθρόας προσέλευσης τραπεζιτών, επιχειρηματιών και μάνατζερς στην πρώτη μετά την αποχώρηση του από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ομιλία του στην Αθήνα με θέμα την κρίση – στο πλαίσιο των εκδηλώσεων Megaron Plus- το αποδεικνύει και το επιβεβαιώνει με τον πλέον επίσημο τρόπο. ‘Ηταν το ακροατήριο που κινητοποιήθηκε –όπως μπορούσε ο καθένας- τις κρίσιμες ώρες με τα τελευταία πείσματα των εκπροσώπων της πολιτικής τάξης των Αθηνών να αποδεχθούν την πραγματικότητα και τις επιταγές της.Σε εκείνη, λοιπόν, την ομιλία του στο υπόγειο συνεδριακό χώρο του Μεγάρου Μουσικής ο κ. Παπαδήμος επέλεξε να «κλείσει» με μια αναφορά στον ήρωα του Σαίξπηρ «Ιούλιο Καίσαρα» : «Η επιτυχία δεν εξαρτάται από τα άστρα, αλλά από εμάς». Τότε, οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες δεν μπορούσαν ίσως να φανταστούν πόσο γρήγορα για τον πολιτικό «χρόνο ΠΑΣΟΚ» θα τρέξουν τα πράγματα και πόσο το σαιξπηρικό μότο θα ταίριαζε στον ίδιο τον κ. Παπαδήμο που καλείται όχι μόνο να τα βάλει με τα «άστρα» αλλά και με την «κακή μας μοίρα»… Στην ίδια ομιλία ο κ. Παπαδήμος έκανε μια αναφορά με πολύ χιούμορ σε έναν σημαντικό Ευρωπαίο εν αποστρατεία πολιτικό, τον πρώην πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας Ζισκάρ Ντ΄Εσταίν. Εκείνη για τα ρολόγια και το ακροατήριο. Μόνο που στην περίπτωση του κ. Παπαδήμου η προσδοκία των ακροατών για την αναμενόμενη πολιτική του επισήμανση για τα ζητήματα της συγκυρίας τους απέτρεψε να κοιτούν επιδεικτικά τα ρολόγια τους και κυρίως από αμηχανία να τα κουνούν προκειμένου να διαπιστώσουν εάν εξακολουθούν να δουλεύουν… Με άλλα λόγια, οι συμμετέχοντες ήθελαν και επιθυμούσαν διακαώς να ακούσουν το «κάτι παραπάνω» από τα χείλη του. Εκείνος όμως παρέμεινε σταθερά και απαρέγκλιτα στη στάση του statesman. Σε αυτό το σημείο είναι χρήσιμο ένα μικρό στιγμιότυπο από την εκδήλωση στο Μέγαρο. Μια παρέα υψηλόβαθμων στελεχών –γνωστοί με τον κ.Παπαδήμο από τα παλιά- ανεβαίνοντας τα σκαλιά της ανόδου για να βρεθεί στην Λεωφόρο Βασ. Σοφίας σχολίαζε τα της εκδήλωσης. «Ένας Έλληνας Πρόντι ή ένας περισσότερο Ευρωπαίος Ζολώτας της εποχής μας», αναρωτήθηκε με διάθεση να ακουστεί και στις άλλες παρέες ένας εξ αυτών. Η απάντηση –που δεν τον ικανοποίησε καθόλου- ήρθε από ένα συνάδελφο του που προτίμησε να μείνει στα ουσιώδη: «Ο σημερινός Παπαδήμος είναι διαφορετικός σε σχέση με το παρελθόν. Ξέρει πλέον πώς να κρατά το ενδιαφέρον του ακροατηρίου του –ακόμα και επιστρατεύοντας ορισμένες πινελιές χιούμορ – και δεν διστάζει να έχει και άποψη!». Οντως, όσοι είχαν την τύχη να βρεθούν αργά το απόγευμα εκείνης της Τετάρτης στις αρχές Νοεμβρίου 2010 «άκουσαν» ένα διαφορετικό από τα συνήθη Παπαδήμο – ‘ενα Παπαδήμο λιγότερο του αναμενομένου ακαδημαϊκό, περισσότερο πολιτικό αν και πάντα εντός των ορίων που επιβάλλει ο βιωμένος ρόλος ενός statesman. Για παράδειγμα, η καίρια επισήμανση του για την ανάγκη της άμεσης και ριζικής αντιμετώπισης του «σκληρού πυρήνα» του προβλήματος της δημοσιονομικής εξυγίανσης –που μεταξύ άλλων αφορά και την επιλογή μεταφοράς πληθώρας δραστηριοτήτων από το δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα- συνδυασμένη με την επιταγή των καιρών για την διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος που στηρίζεται στην δυναμική της πολιτικής και κοινωνικής συναίνεσης αποτελεί μια σύγχρονη ελληνική εκδοχή μιας τυπική πλην υπεύθυνης σοσιαλδημοκρατικής σχολής που θέλει και επιδιώκει χρήσιμες και αποτελεσματικές δημόσιες πολιτικές για τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα της πλειοψηφία ς των πολιτών αλλά σε πλήρη και ανοικτό διάλογο με τις παραγωγικές δυνάμεις της αγοράς . Η επισήμανση αυτή έχει το νόημα αλλά και την αξία της για τα σημερινά και το δύσκολο κομμάτι της προσπάθειας για την αποφυγή της ολοκληρωτικής χρεωκοπίας. Πάντως, το γεγονός ότι ο λόγος του και σε εκείνη την εκδήλωση ξεφεύγει από τα καθιερωμένα και τα συνήθη – λόγος που προτάσει το «εθνικό» σε τρόπο τέτοιο που να ενώνει τα διεστώτα , επιχειρώντας να καταστήσει άγονη την όποια κομματική αντιπαράθεση περί μνημονίου και άλλων τινών- φαίνεται πως ήταν αρκετό για καταφθάσει στο Μέγαρο σύσσωμο το οικονομικό επιτελείο της «σκιώδους» της Ρηγίλλης -επικεφαλής ο πρώην Επίτροπος και νυν αντιπρόεδρος της ΝΔ κ. Σταύρος Δήμας και από κοντά και οι αναπληρωτές του, ο βουλευτής κ. Χρήστος Σταϊκούρας και ο εκ Λονδίνου τραπεζικός κ. Νότης Μηταράκης. Μάλιστα, την ίδια στιγμή που από την κυβέρνηση δεν πήγε σχεδόν κανείς- με την εξαίρεση της τυπικής παρουσίας του τότε αναπληρωτή υπουργού κ. Γιώργου Κουτρουμάνη και του τότε υφυπουργού κ. Δημήτρη Κουσελά.Με ορισμένους από τους προαναφερόμενους ο κ. Παπαδήμος πρόκειται, καλώς εχόντων των πραγμάτων, να συνεργασθεί στο πλαίσιο της νέας κυβερνητικής προσπάθειας αλλά και της ευρύτερης εθνικής συνεννόησης. Πάντως, η σαιξπηρική φράση :«Η επιτυχία δεν εξαρτάται από τα άστρα, αλλά από εμάς» μάλλον θα χρειασθεί να ειπωθεί και να ξαναειπωθεί! Αλλωστε, ο κ. Παπαδήμος ούτε τώρα, ούτε παλαιότερα έχει φοβηθεί να πει την αλήθεια και να παρουσιάσει την πραγματικότητα μέσα από τα δικά της δεδομένα. Για παράδειγμα, σε ένα τελευταίο άρθρο-παρέβαση του (Οκτώβριος 2011) που κάνει και μια εκτενή αναφορά στα του «κουρέματος» του ελληνικού χρέους δεν διστάζει να γράψει και να υποστηρίξει το προφανές: «∆εν υπάρχουν δωρεάν γεύµατα για τους οφειλέτες ούτε εύκολες λύσεις για τους πιστωτές». Ο νοών νοείτω… Μάλιστα, σε αυτό το άρθρο-παρέμβαση –που ορισμένοι από το σκληρό πυρήνα της κυβέρνησης Παπανδρέου διάβασαν ηθελημένα λάθος- ο κ. Παπαδήμος συνδέει το ελληνικό πρόβλημα με το ευρύτερο Ευρωπαϊκό και θέτει τις βάσεις για μια ουσιαστική προσπάθεια αντιμετώπισης και επίλυσης.Ένα μικρό αλλά απολύτως ενδεικτικό απόσπασμα είναι χρήσιμο: «Σε μια µη εθελοντική αναδιάρθρωση του ελληνικού δηµόσιου χρέους είναι πιθανόν ότι θα οδηγήσει σε περιορισµένα (καθαρά) οικονοµικά οφέλη και θα συνεπάγεται σηµαντικούς κινδύνους που θα απειλήσουν σοβαρά τη χρηµατοπιστωτική σταθερότητα και τις οικονοµικές επιδόσεις της ευρωζώνης στο σύνολό της. Αν γίνουν πραγµατικότητα αυτοί οι κίνδυνοι, θα οδηγήσουν τελικώς σε µεγαλύτερη επιβάρυνση για τους ευρωπαίους φορολογουµένους, θα έχουν ανεπιθύµητες επιπτώσεις για τη συνοχή και τη σταθερότητα της ευρωζώνης και θα υπονοµεύσουν την αξιοπιστία του ευρώ. Για όλους αυτούς τους λόγους ένα ολοκληρωµένο και πειστικό πακέτο πολιτικών το οποίο θα βοηθήσει στην αποκατάσταση της εµπιστοσύνης των αγορών όσο και των ευρωπαίων πολιτών είναι επειγόντως αναγκαίο για την επίλυση της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους».Πάντως, οι υπουργοί της κυβέρνησης Παπανδρέου που διάβασαν –ηθελημένα- λάθος τα γραφόμενα και τις προσεγγίσεις Παπαδήμου δεν ήταν οι πρώτοι και προφανώς δεν θα είναι και οι τελευταίοι. Πριν πέντε περίπου χρόνια –κάπου εκεί στο 2006- και ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη η διαδικασία αξιολόγησης της υποψηφιότητας του Λουκά Παπαδήμου –τότε έκλεινε ήδη 4 χρόνια στο κρίσιμο και απαιτητικό πόστο της αντιπροεδρίας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας- για την Ακαδημία Αθηνών ορισμένοι υποστηρικτές μιας «αντίπαλης» υποψηφιότητας, εκείνης του καθηγητού Π. Γέμπτου, πρόβαλλαν το επιχείρημα: «Ούτε μια μονογραφία δεν έχει δική του – όλες τις έχει συνυπογράψει με άλλους». Το επιχείρημα αυτό θεωρήθηκε ότι λειτουργούσε και κέρδιζε έδαφος. Και δώστου ξανά και ξανά με τους «άλλους» και τις «μονογραφίες»… Μέχρι εκεί άντεξε η αείμνηστη Αγγελική Λαϊου – η δεύτερη στη σειρά Ελληνίδα ακαδημαϊκός με πολύχρονη και επιτυχημένη πορεία σε πανεπιστήμια του εξωτερικού- και σηκώθηκε παρά τα προβλήματα υγείας όρθια και απάντησε με όση δύναμη της απέμενε: «Ακούω συνεχώς για τις μονογραφίες και τους άλλους αλλά θέλω να σας ρωτήσω αν ξέρετε τους άλλους… και είναι όλοι τους Νομπελίστες».Κανείς δεν τόλμησε να επαναλάβει το επιχείρημα και η διαδικασία προχώρησε δίχως άλλα προβλήματα. Ο κ. Παπαδήμος κέρδισε και την εκλογή του στην Ακαδημία Αθηνών! Kωστας Τσαουσης. [δημοσιεύθηκε στην εφημεριδα ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ την Κυριακη 13 Νοεμβριου 2011]

Υπαρχουν «Ριχαρδοι» στις Δημοκρατιες της Δυσης;

Μια κριτική πριν 51 ολόκληρα χρόνια ταιριάζει γάντι στη παράσταση του σαιξπηρικού «Ριχάρδου του Γ΄» -με τον Κevin Spacey στον ομώνυμο ρόλο- στη σκηνή του ιστορικού θεάτρου The Old Vic του Λονδίνου. «Φυσικά, η σκηνική ερμηνεία ενός τόσο κολοσσιαίου έργου παρουσιάζει μέγιστες δυσκολίες συνεπώς ένας θίασος δεν επιτρέπεται ν΄ αποφασίσει το ανέβασμά του αν δεν καλοσταθμίσει τις δυνατότητές του. Και πρώτα χρειάζεται ένας πρωταγωνιστής ολκής, που να επωμισθεί τον δυσκολότατο ρόλο του κεντρικού ήρωα».

Το κείμενο υπογράφεται από το συγγραφέα Μ. Καραγάτση με αφορμή το ανέβασμα του σαιξπηρικού δράματος στη σκηνή του τότε Βασιλικού Θεάτρου και σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή (ο οποίος κράτησε για τον εαυτόν του και το ρόλο του Ριχάρδου).

Και δεν είναι μόνον η προϋπόθεση της ύπαρξης ενός «πρωταγωνιστή ολκής» για ένα επιτυχημένο σκηνικό αποτέλεσμα αλλά και «ο ρεαλιστικός τόνος (…), ο ξεκαθαρισμένος από κάθε άτοπο στόμφο η ρητορισμό». Το στοιχείο αυτό ο Καραγάτσης το πιστώνει στον Μινωτή και είναι ειλικρινής ως προς την κρίση του. Έτσι κι αλλιώς, λίγες γραμμές παρακάτω ο συγγραφέας αποκαλύπτει το ουσιαστικό του ερέθισμα: « Έτυχε προ ετών να δω τον «Ριχάρδο Γ'» στο θέατρο «Όλντ Βηκ» του Λονδίνου, με πρωταγωνιστή τον Λόρενς Όλιβιερ – τον μέγιστο ηθοποιό του καιρού μας. Θέαμα και ακρόαμα συγκλονιστικό! Εκείνο όμως που μου έκανε βαθύτατη εντύπωση ήταν η λιτότης της ερμηνείας. Όπως άνοιξε η αυλαία ο Ριχάρδος Γ' (Λόρενς Όλιβιερ) προχώρησε στο προσκήνιο για να πει τον περίφημο μονόλογο και τον είπε με απόλυτη φυσικότητα, ωσάν να εκμυστηρευόταν τα μυστικά σχέδιά του σε κύκλο φίλων, μεταξύ τυριού και αχλαδιού».

Αν …σβήναμε το χρόνο και αλλάζαμε ονόματα η κριτική του Καραγάτση θα ήταν και πάλι επίκαιρη και κυρίως θα έβρισκε τον στόχο της.Και ως προς την προσέγγιση του σκηνοθέτη Sam Mendes και ως προς την ερμηνεία του Kevin Spacey . Άλλωστε, ο τελευταίος δεν είναι παρά ένας «πρωταγωνιστής ολκής» που με την βοήθεια του φίλου και συνεργάτη Mendes δεν καταφέρνει απλώς να «διερευνήσει την σκοτεινή πλευρά» του ρόλου αλλά να αποδείξει ότι ο σαιξπηρικός «Ριχάρδος» δεν είναι μια φιγούρα του απώτατου ιστορικού παρελθόντος ή ένα από τα χιλιάδες κομμάτια του πάζλ της αγγλικής ιστορίας.

Ο δικός του «Ριχάρδος» - με την συνδρομή του Mendes- είναι ένα αυτοκρατορικό αρχέτυπο που μπορεί να συναντά και να διαλέγεται εποχές και πρόσωπα τόσο διαφορετικά μεταξύ τους αλλά και τόσο όμοια.

Η έκφραση «αυτοκρατορικό αρχέτυπο» -μια έκφραση κλειδί για την πληρέστερη κατανόηση του στόχου του Mendes- ανήκει σε ένα γνωστό Βρετανό δημοσιογράφο- τον Simon Tisdall, Foreign Affairs Columnist & Assistant Editor της εφημερίδας The Guardian. O Tisdall υπογράφοντας ένα κείμενο με τον τίτλο «Trail of Tyranny» -φιλοξενείται στο πρόγραμμα της παράστασης- προσδιορίζει το πολιτικό και ιδεολογικό στίγμα του σκηνικού εγχειρήματος. Αλλωστε, το κείμενο του διανθίζεται με φωτογραφίες του Καντάφι, του Μουμπάρακ αλλά και της βορειοκορεατικής κομμουνιστικής δυναστείας των Κιμ έτσι ώστε να μην υπάρχει καμία μα καμία παρανόηση για τους προσανατολισμούς της παράστασης και τις συσχετίσεις που εκείνη παράγει, προβάλλει και υπερασπίζει.

Σε κάθε περίπτωση, η συσχέτιση του «Ριχάρδου» με τον Καντάφι, τον Μουμπάρακ και τους Κιμ δεν είναι μια αυθαίρετη πρωτοβουλία του δημοσιογράφου Tisdall αλλά ένα συστατικό στοιχείο του πυρήνα της προσέγγισης του δίδυμου Mendes- Spacey. Στο πρόγραμμα της παράστασης φιλοξενείται μια συνομιλία των δύο φίλων και συνεργατών – το κείμενο φέρει τον τίτλο «Exploring the dark site»- όπου και οι δύο καταγράφουν με πολύ αναλυτικό τρόπο τις απόψεις τους.

O Mendes υποστηρίζει ότι το δημιούργημα του Σαίξπηρ είναι «ένα από τα πρώτα σπουδαία πορτραίτα των δικτατόρων της σύγχρονης εποχής». Ένα πορτραίτο που αντέχει στο χρόνο και έρχεται να «κουμπώσει» με τις φιγούρες που κοσμούν τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, τις φιγούρες του Καντάφι ή του Μουμπάρακ.

Στην ίδια κατεύθυνση ο Spacey επισημαίνει: « Όταν θέτεις τον ρόλο σε ένα σύγχρονο πλαίσιο - και θα μπορούσε στη θέση του να βρεθεί κάποιος που φέρνει στον Καντάφι ή τον Μουμπάρακ- καθίσταται περισσότερο από εμφανές το πόσο πολύ ο Ριχάρδος ο Γ΄ σχετίζεται με τον τύπο της προσωπικότητας του, με τα media και την χειραγώγηση, τις συμμαχίες και τις μικροπρεπείς ζηλοτυπίες. Επιπλέον, ο ίδιος βρίσκει εξόχως συναρπαστικό το γεγονός του τι αντιλαμβάνεται και το τι αποκρυπτογραφεί ένα σύγχρονο ακροατήριο, ακόμη και εάν δεν γνωρίζει και τόσο καλά τον Σαίξπηρ.

Υπερβαίνοντας και τους δύο, ο Tisdall στο δικό του κείμενο αναφέρεται στους παράλληλους βίους του Ριχάρδου και του Καντάφι ως προς την κατάληψη της εξουσίας. Το πραξικόπημα του νεαρού Συνταγματάρχη και των συντρόφων του το 1969 στην Τρίπολη της Λιβύης που κατέληξε στην κατάργηση του βασιλικού καθεστώτος και στην εκδίωξη του βασιλιά Ιντρις παρομοιάζεται με την αιματηρή προσπάθεια του Ριχάρδου και των ευκαιριακών συμμάχων του να καταλάβουν την εξουσία.

Σε κάθε περίπτωση, το δίδυμο Mendes- Spacey μένει πιστά προσηλωμένο στο ίδιο το κείμενο, αφήνοντας κατά μέρος τους πειρασμούς μιας μοδάτης προσέγγισης- έτσι κι αλλιώς, δεν τους χρειάζεται καμιά ένθεση, αλλοίωση ή παράκαμψη. Τα δικά τους σχόλια έχουν να κάνουν τόσο με την ερμηνεία του Spacey όσο και με την ευρύτατη χρήση όλων των διαθέσιμων τεχνολογικών μέσων αλλά και την αξιοποίηση της κινηματογραφικής τεχνογνωσίας– το πανταχού παρών video, οι μεγάλες οθόνες που φέρνουν στο νου τον οργουελικό Μεγάλο Αδελφό, οι υπαινικτικές πινελιές για τα media, τα τσαλιμάκια με την Ιστορία όπως οι τυμπανιστές ως σκηνή από την ναζιστική εποχή ή το κρέμασμα ανάποδα αλά Μουσολίνι στο τέλος της παράστασης που αναγκάζει τον Spacey ως άψυχο κουφάρι του νικημένου Ριχάρδου να αιωρείται στο κενό…

Ο σαιξπηρικός «Ριχάρδος ο Γ’» μια παραγωγή του λονδρέζικου The Old Vic –καλλιτεχνικός διευθυντής του οποίου είναι τα τελευταία χρόνια ο οσκαρικός Kevin Spacey, το νεοϋρκέζικο Brooklyn Academy of Music (BAM) και η εταιρεία παραγωγής Neal Street –στην οποία ο σκηνοθέτης της παράστασης και βραβευμένος στο πλευρό του Spacey για το «American Beauty» Sam Mendes συμπεριλαμβάνεται στον ιδρυτικό της πυρήνα. Η παραγωγή αυτή είναι ενταγμένη σε ένα τριετές πρόγραμμα διατλαντικής καλλιτεχνικής συνεργασίας που «ακούει» στον όνομα The Bridget Project.

Αυτό το project είχε ως κύριο και βασικό χορηγό μια αμερικανική τράπεζα –την Bank of America Merrill Lynch- αλλά και έναν υποστηρικτή ελληνικής καταγωγής:To Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Ο Spacey και με αφορμή αυτό το πρόγραμμα διατλαντικής συνεργασίας αποδεικνύεται πως δεν είναι μόνον ένας επιτυχημένος καλλιτεχνικός διευθυντής στο ιστορικό Old Vic αλλά και ένας manager στον χώρο της διεθνούς αγοράς παροχής υπηρεσιών πολιτισμού με αξιοσημείωτες επιδόσεις.



Αλλά, ας επιστρέψουμε για λίγο στον Καραγάτση και όλα όσα γράφει στην κριτική του για τον Λώρενς Ολιβιέ. Ο συγγραφέας –ο πιο χαρακτηριστικός εκπρόσωπος ενός καθαρόαιμου αστικού μυθιστορήματος στην χώρα μας- επιλέγει να αναδείξει και να προβάλλει το στοιχείο της ερμηνευτικής λιτότητας. Το ίδιο ισχύει και για τον Spacey. Με μόνη διαφορά ότι ο βραβευμένος με Οσκαρ ηθοποιός επιστρατεύει για την επίτευξη αυτής της ερμηνευτικής λιτότητας το ίδιο του το σώμα. Ένα σώμα σμπαραλιασμένο, μια εξ αρχής δύσμορφη παρουσία. Μια ορατή από παντού καμπούρα, ένα πόδι βαλμένο στα …σίδερα και ένα χέρι που γίνεται ένα με το μπαστούνι- όργανο για άμυνα και για επίθεση ανά πάσα στιγμή!!!

Ως έτοιμος από καιρό ο Spacey ήταν αποφασισμένος εξ αρχής να σμπαραλιάσει την Εικόνα του και ως «πρωταγωνιστής ολκής» να αναδείξει το ξεχωριστό Πρόσωπο του έστω και μέσα από ένα ρόλο που ανακαλύπτει τις εωσφορικές διαστάσεις που παράγει η εξάρτηση από την γοητεία της Εξουσίας. Και το ερώτημα είναι ποιος διεκδικεί επάξια την κληρονομία του Εωσφόρου: Ο Ριχάρδος ως persona ή ως φορέας μιας αδυσώπητα καταπιεστικής εξουσίας; Ο συγγραφέας Άγγελος Τερζάκης το 1960 όταν ανεβαίνει η παράσταση του Μινωτή είναι ο διευθυντής του Δραματολογίου του Οργανισμού Εθνικού Θεάτρου και γράφει ένα εκτεταμένο κείμενο –φιλοξενείται στο πρόγραμμα της παράστασης- όπου μεταξύ άλλων επιχειρεί να αποκωδικοποιήσει την μορφή του Ριχάρδου. Ο Τερζάκης –συντηρητικός φύσει και θέσει- παραμένει σταθερά προσηλωμένος στην ερμηνεία της «εωσφορικής μορφής». «Η εκπληκτική σύλληψη της τραγωδίας αυτής είναι η κεντρική μορφή της. (…) Ν' αναλύσει κανένας στα συστατικά της στοιχεία τη μορφή του Ριχάρδου δεν είναι βέβαια, θεωρητικά, δύσκολο. Εκείνο ωστόσο που θα διαπιστώσει ο μελετητής στο τέλος με βαθιά του απορία, είναι τούτο: Πως όλη αυτή η ανάλυση, με οσοιδήποτε ευσυνειδησία, οξυδέρκεια, κι' αν γίνει, δεν θα καταφέρει τελικά να εξακριβώσει την πραγματική φύση του μυστηρίου. Του μυστηρίου της σκοτεινής γοητείας που αποπνέει η εωσφορική αυτή μορφή».

Η «εωσφορική μορφή» –από μόνη της δεν αντέχει στην έκθεση στο πραγματικό κόσμο- και κυρίως δεν μπορεί να λειτουργήσει ως όχημα για τις επιλογές του διδύμου Mendes- Spacey. Στο πάνθεον του η «εωσφορική μορφή» είναι περισσότερο ένας ιδιότυπος serial killer στα ενδότερα της εξουσίας χωρίς εξ ανάγκης με χέρια βαμμένα στο αίμα…

Ας επιστρέψουμε όμως για λίγο στον Τερζάκη και στο ιστορικό πλαίσιο που αποτυπώνει: «Είναι τα ματοβαμμένα περιστατικά που τερματίζουν τον Πόλεμο των δύο ρόδων. Με άσπρο τριαντάφυλλο για έμβλημα του ο οίκος των Γιόρκ, με κόκκινο ο οίκος των Λάνγκαστερ, αλληλοπολεμιόνται και ξεσκίζουν στο μάκρος τριάντα χρόνων την Αγγλία. Στο ξεκίνημά τους
Λάνγκαστερ και Γιόρκ ήταν μια και μόνη οικογένεια: οι Πλανταγενέτες. Ο Ριχάρδος, δούκας του Γκλόστερ, τελευταίος Πλανταγένετης, θ' ανέβει στο θρόνο με τ' όνομα Ριχάρδος ο Γ', ύστερα από μια σειρά εγκλήματα, και θα πέσει το 1485 στη μάχη του Μπόσγουωρθ, παραχωρώντας τη θέση του στον νικητή του, τον Ερρίκο του Ρίτσμοντ, πρώτο βασιλέα από τον οίκο των Τύδωρ». Και όμως ο Mendes προτιμά να μην θυμάται το ιστορικό πλαίσιο του Πολέμου των Δύο Ρόδων και οτιδήποτε καθηλώνει τον Ριχάρδο του ως κομμάτι της ιστορίας του νησιού ή της ιστορίας της μοναρχίας. Ο ίδιος προτιμά ο Ριχάρδος του νε έχει και να επιδεικνύει την εξωστρέφεια και την διαχρονικότητα του αλλά και την πεποίθηση του ότι όλα ξεκινούν και γυρίζουν γύρω από το αδυσώπητα σκληρό power game…
Αλλά, ας προσπαθήσουμε να διαβάσουμε ξανά τον Τερζάκη: «Δεν έχουμε εδώ να κάνουμε με το αίνιγμα των ελατηρίων, καθώς στον Ιάγο, η και- σ' άλλο επίπεδο- στον Άμλετ. Τα ψυχολογικά ελατήρια του Ριχάρδου είναι πολύ σαφή,
τα έλαφρυντικά του επίσης. Τα τελευταία, συνοψίζονται σε τούτο: Φοβερά αδικημένος από τη Φύση στο κορμί του, έχει εξ' άλλου απόλυτη, δικαιολογημένη επίγνωση της διανοητικής του υπεροχής μέσα στον κόσμο του και στην εποχή του. Νιώθει πως οι εσωτερικές του δυνατότητες τον προορίζουν για τα μέγιστα. Και αρνείται να παραδεχτεί τα όσα εμπόδια, συμπτωματικά, αράδιασε η τύχη μπροστά στα βήματα του. Η αντινομία ανάμεσα στη σωματική του διάπλαση και στις
ουσιαστικές του ικανότητες δημιουργεί μέσα του την ανταρσία, τον εξερεθίζει. Απομονωμένος, εξ' αιτίας της πρώτης, από το υπόλοιπο ανθρώπινο γένος, που το περιφρονεί εξ΄ αιτίας της δεύτερης, παίρνει στάση εχθρική απέναντι σ' όλους και σ' όλα. Από εκεί και πέρα, κάθε μέσο του είναι πρόσφορο. Έχει τοποθετήσει τον εαυτό του έξω από τα μέτρα της κοινής ηθικής, όπως η Φύση τον τοποθέτησε έξω από την κοινότητα των ανθρώπων».

Η κλασσική –σχεδόν μουσειακή- προσέγγιση του Τερζάκη δεν έχει σχέση με το εγχείρημα των Mendes- Spacey. Στην σκηνή του λονδρέζικου Old Vic o Spacey είναι πάνω απ΄όλα ένας μάχιμος διανοούμενος των καιρών που ανά πάσα στιγμή καταφέρνει να ισορροπεί με αξιοθαύμαστο τρόπο μεταξύ της καλά εδραιωμένης παράδοσης που άφησαν πίσω τους παρακαταθήκη οι μεγάλες ερμηνείες των σαιξπηρικών ρόλων –για παράδειγμα η ερμηνεία του Λώρενς Ολιβιέ στο ίδιο θέατρο- αλλά και της στοχευμένης πολιτικής ματιάς του σκηνοθέτη, την οποία αποδέχεται και υπηρετεί. Στο σημείο αυτό θα είχε πιθανότατα θέση άλλη μια επισήμανση του Τερζάκη: «Υπάρχει μια κλασική σχεδόν χροιά στην ιδέα αυτή της εμμονής του κακού από γενιά σε γενιά, και δεν θα ήταν ίσως υπερβολικά παράτολμο να φανταστεί κανένας πως ο μέγας ελισαβετιανός
ακολουθούσε εδώ μια αρχαία ελληνική τραγική αντίληψη, μεταφερόμενη στον κόσμο του από τον Σενέκα. Ούτε λείπουν από το έργο τα σημάδια κάποιας- έμμεσης και μακρινής έστω- κλασικής επιρροής. Το πρόσωπο της Μαργαρίτας, που μέσα σε μια φρικτή ακινησία συμβόλου σχεδόν, καταριέται και προφητεύει, έχει κάτι το παράδοξα κι έντονα αρχαϊκό. Όπως και ο εναρκτήριος μονόλογος του ήρωα, που θέτει με παρρησία κατηγορηματική το κεντρικό θέμα του έργου
για να προχωρήσει στην ανάπτυξή του- τη δράση- δίχως χρονοτριβή, θυμίζει πρόλογο του Ευριπίδη. Ποτέ ίσως δεν θα μάθουμε ίσα με ποιο ακριβώς σημείο οι μεγάλοι ελισαβετιανοί
δέχονταν και αφομοίωναν το αρχαίο ελληνικό δίδαγμα η και ίσα με ποιο σημείο το απέκρουαν συνειδητά, για χάρη της αισθητικής του καιρού τους...».


Το ερώτημα, πάντως, πέρα από τα προφανή με τις συσχετίσεις του Ριχάρδου με τους κάθε λογής Καντάφι, Μπουμπάρακ και Κιμ είναι ένα και αρκετά προκλητικό: Που κατοικούν σήμερα ο Ριχάρδος και τα σύνθετα παράγωγα προϊόντα του στις Δημοκρατίες της Δύσης; Επιπλέον, δε μερικά συμπληρωματικά ερωτήματα: Με τι ασχολούνται; Σε ποιο βαθμό επηρεάζουν δίχως την απειλή του αίματος τις δημόσιες υποθέσεις και τι είναι για αυτούς η έννοια του δημόσιου συμφέροντος;

Πιθανότατα, απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα θα έδιναν με τον δικό τους ξεχωριστό τρόπο και οι δύο συντελεστές της παράστασης του προγράμματος διατλαντικής καλλιτεχνικής συνεργασίας The Bridge Project αν τους είχαν προλάβει τα γεγονότα με την εφημερίδα News of the World συμφερόντων της οικογένειας Murdoch.

Ίσως, μια πρώτη απάντηση είναι το στήσιμο της σκηνής με τους πολίτες στο μετρό να κρέμονται από τις χειρολαβές και να διαβάζουν τα νέα που καταφθάνουν από το παλάτι -ως ένας χορός αρχαίου δράματος- και με τα «συννεφάκια» - το σήμα κατατεθέν της βρετανικής τηλεοπτικής παραγωγής- για φόντο…

[το κειμενο γραφτηκε τον περασμενο Ιουλιο και φιλοξενηθηκε μετα απο προτροπη και ενθαρρυνση του φιλου Ηλια Κανελλη στο μηνιαιο περιοδικο the book's journal - τευχος 10,Αυγουστος 2011]